Cellulit tzw. „skórka pomarańczowa” dotyczy ponad 85% kobiet w wieku powyżej 20 lat. Cellulit to przede wszystkim problem natury estetycznej, jednak często wśród Pań wywołuje – szczególnie u tych z zaawansowanymi jego formami dyskomfort psychiczny. Badania wskazują, że nasilenie objawów może wiązać się ze spadkiem samooceny, częstszym odczuwaniem wstydu, lęku oraz towarzyszącym tym stanom poczuciu beznadziejności i bezradności. Czy możemy w takim razie zapobiec rozwojowi „skórki pomarańczowej”? Jakie czynniki zwiększają ryzyko pojawienia się cellulitu? Co możemy zrobić gdy cellulit już się pojawił i dlaczego – poza względami estetycznymi, warto z nim walczyć?
Cellulit jest jednym z najczęściej występujących problemów natury kosmetyczno-medycznej i należy do grupy schorzeń określanych mianem lipodystrofii. Jest to zmiana niezapalna, określana jako defekt nieprawidłowego wzrostu i rozmieszczenia tkanki tłuszczowej i jej nadmiernego gromadzenia się w tkance podskórnej.
Skąd bierze się cellulit?
Powstawanie cellulitu jest konsekwencją zaburzeń mikrokrążenia w tętniczkach, żyłkach, naczynkach limfatycznych, naczynkach włosowatych i tkance śródmiąższowej, do których dochodzi pod wpływem czynników genetycznych, związanych ze stanem zdrowia czy z prowadzonym stylem życia. Zaburzony przepływ krwi i limfy w małych naczynkach uniemożliwia dostarczenie substancji odżywczych do komórek tłuszczowych oraz utrudnia odprowadzanie produktów przemian metabolicznych na zewnątrz. W rezultacie toksyczne metabolity gromadzą się w komórkach tłuszczowych i prowadzą do ich przerostu. Objawem tych zaburzeń jest powstawanie wgłębień, uwypukleń, grudek, bruzd i zwiotczenie skóry. Cellulitowi bardzo często towarzyszą rozstępy.
Czy u mężczyzn też może pojawić się cellulit?
Mimo, że cellulit obserwowalny jest przede wszystkim wśród kobiet, występuje również u Panów. Prawdą jest, że występuje on niezwykle rzadko – jego objawy obserwuje się u 2% Panów. Wynika to przede wszystkim z odmiennej budowy tkanki tłuszczowej, jej rozmieszczenia i ilości. Niemniej jednak cellulit u Panów jest mniej nasilony niż u Pań i w większości przypadków jest wynikiem zaburzenia wydzielania androgenów (męskich hormonów płciowych) oraz leczenia estrogenami (żeńskie hormony płciowe) raka prostaty.
Jakie czynniki zwiększają ryzyko powstania cellulitu?
Płeć
Cellulit częściej występuje u Pań, szczególnie u tych rasy białej (kaukaskiej).
Typ biologiczny
U kobiet pochodzenia latynoamerykańskiego cellulit pojawia się głównie w okolicach ud, bioder, pośladków, z kolei u kobiet pochodzenia nordyckiego czy anglosaskiego – w okolicy brzucha.
Czynniki genetyczne
Bardzo często nasilenie cellulitu jest podobne pomiędzy kobietami należącymi do tej samej rodziny.
Skłonności do pewnych chorób
Cellulit częściej występuje u kobiet, które mają skłonność do występowania chorób naczyniowych, niewydolności krążenia.
Równowaga hormonalna i zaburzenia hormonalne
Pojawienie się cellulitu jest typowe dla trzech etapów w życiu kobiety – okresu pokwitania (dojrzewanie), ciąży i okresu przekwitania (menopauza). Tym trzem okresom towarzyszy wyższe stężenie poziomu estrogenów, który sprzyja znacznemu nasileniu objawów (szczególnie w okresie przekwitania). Zachwianie równowagi hormonalnej między poziomem estrogenów i progesteronu dotyczy również kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną i hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Ponadto nadmiar estrogenów nasila proces tworzenia się tkanki tłuszczowej i zatrzymywanie wody w organizmie. Insulina, adrenalina, noradrenalina, kortyzol i hormony tarczycy również biorą udział w powstawaniu cellulitu. Zaburzenia związane z wydzielaniem wyżej wymienionych hormonów mogą nasilać objawy cellulitu.
Leki
Stosowanie leków przeciwhistaminowych, przeciwtarczycowych, odwadniających czy beta-blokerów może sprzyjać nasileniu objawów cellulitu.
Stres
Zaburzenia układu nerwowego (stres) mogą zaostrzać objawy cellulitu. Głównym winowajcą jest kortyzol, określany mianem „hormon stresu”. Przewlekły stres powoduje nadmierne wydzielanie kortyzolu, co z kolei może wzmagać odkładanie tkanki tłuszczowej w pewnych rejonach ciała.
Nawyki żywieniowe
Nadmierna podaż kalorii z pożywieniem może prowadzić do otyłości. Otyłość sprzyja powstawaniu cellulitu lub pogorszenia zmian. Dieta uboga w węglowodany złożone, będące źródłem błonnika może być przyczyną zaparć oraz prowadzić do zastoju krwi, przyczyniając się do powstawania nie tylko cellulitu ale i żylaków.
Uzależnienia
Palenie papierosów powoduje zaburzenia w mikrokrążeniu sprzyjając rozwojowi cellulitu. Natomiast nadmierne picie alkoholu pobudza lipogenezę (tj. tworzenie/rozrost tkanki tłuszczowej).
Aktywność fizyczna
Siedzący styl życia, niedostateczna ilość aktywności fizycznej to kolejne z czynników, które są sprzymierzeńcami cellulitu. Brak ruchu sprzyja zwiększeniu tkanki tłuszczowej przy jednoczesnym zmniejszeniu i zwiotczeniu mięśni oraz ścięgien.
Inne
Regularne noszenie butów na wysokim obcasie oraz obcisłych ubrań może mieć swój udział w powstawaniu cellulitu lub nasilać jego objawy.
Jak objawia się cellulit?
Wyróżnia się 4 stopnie rozwoju cellulitu.
Stopień I – brak zmian widocznych „gołym okiem”, nawet po ujęciu fałdu skóry; zmiany widoczne jedynie w badaniu histopatologicznym (mikroskopowe badanie materiału tkankowego)
Stopień II – „skórka pomarańczowa” niewidoczna w spoczynku, ucisk może wywoływać niewielki ból; w trakcie badania palpacyjnego (badanie dotykiem) w wyniku ucisku lub napięcia mięśni widoczne są pofałdowania; skóra jest, blada, zimna i mało elastyczna
Stopień III – „skórka pomarańczowa” bardzo uwydatniona, widoczna nawet przy rozluźnieniu mięśni; uciskanie zajętej cellulitem powierzchni skóry wywołuje ból; w badaniu palpacyjnym wyczuwane ziarnistości i mikroguzki
Stopień IV – najbardziej zaawansowane stadium cellulitu – skóra pofałdowana; widoczne liczne wgłębienia, uwypuklenia, grudki, bruzdy; w badaniu palpacyjnym wyczuwalne twarde i bolesne guzki; obecne mogą być „pajączki”, mikrożylaki czy żylaki.
Jaka jest różnica pomiędzy cellulitem wodnym a tłuszczowym?
Cellulit wodny, twardy dotyczy przede wszystkim kobiet szczupłych, aktywnych fizycznie. Ten typ cellulitu może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej pierwsze symptomy pojawiają się w okresie pokwitania (dojrzewania). Główną przyczyną powstawania cellulitu wodnego jest nieodpowiedni przepływ limfy i krwi. Do jego powstawania przyczyniać się mogą również zaburzenia hormonalne czy nieprawidłowa dieta. Cellulit wodny nie jest widoczny „gołym okiem”. „Skórka pomarańczowa” jest widoczna dopiero po ujęciu fałdu skóry. Skóra jest szorstka i sucha.
Cellulit tłuszczowy, miękki występuje najczęściej u Pań z nadwagą, otyłych lub u tych, które szybko schudły. Bardzo często ten typ cellulitu jest uwarunkowany genetycznie. Statystycznie częściej cellulit tłuszczowy dotyczy kobiet z wiotkością skóry, słabymi mięśniami i ich napięciem czy u tych stosujących leki odwadniające. Tkanka podskórna jest pofałdowana i obrzmiała. Widoczne są liczne zagłębienia, drobne guzki i wyczuwalne pod palcami grudki, które są efektem rozrostu komórek tłuszczowych. Wskazuje się, że cellulit wodny może poprzedzać rozwój cellulitu tłuszczowego.
Jak zapobiegać rozwojowi cellulitu?
Profilaktyka cellulitu powinna być prowadzona wielokierunkowo. Występowanie wszelkich czynników ryzyka należy ograniczyć do minimum. Wśród najskuteczniejszych metod zapobiegających rozwojowi cellulitu wymienia się: racjonalne odżywianie, aktywność fizyczną i pielęgnację ciała.
Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce. Proporcja warzyw do owoców powinna wynosić 4:1. Oczywiście im więcej warzyw włączymy do diety tym lepiej. Specjalne miejsce powinny zająć również produkty wieloziarniste tj. pieczywo razowe, brązowy ryż, makaron wieloziarnisty, kasze a do wypieków warto używać mąk z pełnego ziarna. Oleje roślinne, orzechy, nasiona dyni i słonecznika powinny stanowić nieodłączny element diety. Konieczne jest również wyeliminowanie z diety słodyczy lub ograniczenie ich spożycia/cukru do max. 50 g dziennie. Należy dbać również o odpowiednią ilość płynów ok.2-3 l (wzór: 30 ml/1 kg masy ciała). Zaleca się także ograniczenie spożycia mocnej kawy (max. 3 małe i słabe kawy dziennie) i herbaty na rzecz wody mineralnej, świeżych soków warzywnych i owocowych, herbaty zielonej i herbat owocowych.
Aktywność fizyczna zalecana jest nie tylko w profilaktyce cellulitu, ale jest także z powodzeniem stosowana jako metoda leczenia. Systematyczna aktywność fizyczna pozwala na spalanie zbędnej tkanki tłuszczowej, poprawia krążenie krwionośne i limfatyczne oraz lepsze ukrwienie mięśni. Rekomendowanymi aktywnościami są pływanie, bieganie i ćwiczenia aerobowe.
Pielęgnacja ciała w profilaktyce cellulitu obejmuje nie tylko stosowanie kosmetyków, ale również wykonywanie systematycznych masażów ciała ze szczególnym uwzględnieniem miejsc dotkniętych cellulitem.
W trakcie kąpieli zaleca się wykonywanie masażu ciała szorstką szczotką bądź rękawicą z trawy morskiej. Antycellulitowy efekt masażu zostanie wzmocniony jeśli bezpośrednio po nim zostanie wsmarowany preparat antycellulitowy i po jego aplikacji, leżenie z nogami uniesionymi do góry przez ok. 20 minut. Zaleca się również wykonywanie 2x w tygodniu peelingu całego ciała. Dobre efekty przynosi także stosowanie natrysków naprzemiennie ciepłą i zimną wodą, kończąc zawsze zimną wodą.
Badania wykazały, że największą skuteczność w profilaktyce i początkowych stadiach rozwoju „pomarańczowej skórki” wykazują kosmetyki mające postać serum. Kosmetyki antycellulitowe powinny zawierać substancje wykazujące takowe działanie t.j.: kofeinę, L-karnitynę, retinoidy, saponiny i flawonoidy. Do najpopularniejszych roślin, które poprawiają mikrokrążenie, uszczelniają naczynia i działają przeciwobrzękowo należą: bluszcz pospolity (Hedera helix), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), algi morskie zielone i brunatne (Algae sp.), arnika górska (Arnica montana), bez czarny (Sambucus nigra), miłorząb japoński (Gingko biloba), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), winorośl właściwa (Vitis vini‑ fera), rumianek pospolity (Matricaria chamomilla), nostrzyk żółty (Melilotus officinalis), skrzyp polny (Equisetum arvense), szałwia lekarska (Salvia officinalis), lukrecja (Glycyrhiza glabra), ruta zwyczajna (Ruta graveolens), nagietek lekarski (Calendula officinalis), gryka (Fagopyrum sagittatum), iglica włoska (Ruscus aculeatus), kozieradka (Trigonella foenum gra‑ ecum), brzoza brodawkowata (Betula verrucosa), bylica boże drzewko (Artemisia abrotanum), zielona herbata (Camellia sinensis) oraz ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium). Przy wyborze jakichkolwiek kosmetyków warto zwrócić uwagę na skład. Trzy pierwsze składniki są kluczowe – to ich w kosmetyku jest najwięcej.
Warto również ograniczyć opalanie, gorące kąpiele oraz długiego przebywania w pozycji stojącej. Walkę z cellulitem wspomoże odpowiednia ilość snu oraz unikanie stresu. Poprawie stanu skóry będzie sprzyjać również niepalenie papierosów i ograniczenie spożycia alkoholu.
Czy powyższe metody wystarczą w walce z cellulitem?
Zaawansowane stadia cellulitu często współistnieją z niewydolnością metaboliczną czy niewydolnością krążenia, żylakami a nawet owrzodzeniami. Wówczas konieczne jest podjęcie wielokierunkowego leczenia. Poza wdrożeniem działań profilaktycznych, bardzo często wymagana jest interwencja – poza kardiologiem – flebologa (naczyniowiec), lekarza medycyny estetycznej i/lub kosmetologa. Wykonywanie zabiegów medycyny estetycznej wraz z zastosowaniem pozostałych metod może przynieść naprawdę spektakularne efekty. Szczególnie polecanymi zabiegami medycyny estetycznej w zakresie redukcji cellulitu są: mezoterpia igłowa, lipoliza, liposukcja i karboksyterapia. Z kolei zabiegami antycelullitowymi wykonywanymi przez kosmetologa są: cellulogia-endermologia, jonoforeza, mezoterapia bezigłowa, ultradźwięki, presoterapia, laseroterapia, fale radiowe, elektrostymulacja, krioterapia, masaż, drenaż limfatyczny i body wrapping. Niektóre choroby stanowią przeciwwskazanie do wykonania pewnych zabiegów, dlatego przed rozpoczęciem leczenia należy zapoznać się z informacją dot. zabiegu i poinformować lekarza/kosmetologa o posiadanych chorobach.
Cellulit – bardziej zaawansowane stadia – mogą być symptomem rozwijających się chorób np. przewlekłej niewydolności żylnej (powstawanie żylaków, tworzenie się skrzepów), zakrzepicy i innych poważnych chorób.
Drogie Panie i Panowie, zatem jeśli nadal brakuje Wam motywacji do tego, aby zacząć dbać o własne zdrowie, a cellulit spędza Wam sen z powiek – może czas zmienić myślenie i zacząć działać? 😉
Zdjęcie: http://www.pixabay.com
Bibliografia:
Janda K., Tomikowska A. (2016). Cellulit – przyczyny, profilaktyka, leczenie. Annales Academiae Medicae Stetinesis, 60(1): 29-38.
Gałązka M. i wsp. (2014). Cellulitjako problem medyczny i estetyczny – etiopatogeneza, objawy, diagnostyka i leczenie. Hygeia Public Health, 49(3): 425-430.
Bojarowicz H. i wsp. (2016). Kosmetyki redukujące cellulit. Problemy Higieny Epidemiologicznej, 97(4): 291-296.
Migasiewicz A. i wsp. (2014). Jakość życia kobiet w zależności od stadium cellulitu. Inżynieria Biomedyczna, 20(4): 217-226.
Drąg J. i wsp. (2013). Udział hormonów płciowych w patofizjologii cellulitu. Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 41-49.
Khan MH. i wsp. Cellulit i podskórna tkanka tłuszczowa: różnice i podobieństwa, 19-29.
