Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) zaliczana jest do ciężkich i częstych zaburzeń psychicznych. Zaburzenia psychiczne są również częstą przyczyną zwolnień lekarskich i w ostatnich latach liczba ta lawinowo wzrasta. ChAD dotyka kobiet i mężczyzn w równym stopniu i może być chorobą dziedziczną. Przyczyn można również dopatrywać się w czynnikach biologicznych takich jak zaburzenie równowagi neuroprzekaźników w mózgu czy towarzyszące choroby somatyczne. Szacuje się, że na ChAD może cierpieć ok. 6-11% społeczeństwa. Początek tej choroby przypada przed około 35. r.ż. i powoduje zaburzenia na wszystkich płaszczyznach funkcjonowania chorego, począwszy od życia rodzinnego, społecznego, zawodowego po aktywność intelektualną. Na rokowanie ChAD duży wpływ ma wczesne rozpoznanie i szybkie rozpoczęcie specjalistycznego leczenia. Warunkiem, który musi być spełniony, aby terapia była skuteczna jest ścisła współpraca pacjenta z lekarzem.
ChAD charakteryzuje się pojawieniem epizodów depresyjnych, maniakalnych/hipomaniakalnych i mieszanych. Epizody depresyjne objawiają się obniżeniem nastroju, utratą radości i cieszenia się, utratą zainteresowań, smutkiem oraz ogólnym spadkiem energii i aktywności życiowej. W epizodzie maniakalnym u chorego pojawiają się nadmierne poczucie szczęścia i radości oraz nadpobudliwość, która może doprowadzić do agresji i wrogości. W czasie trwania epizodu hipomaniakalnego objawy charakteryzują się mniejszym nasileniem oraz podwyższeniem nastroju i napędu psychoruchowego. Chory jest tu bardziej krytyczny i kontroluje swoje zachowania, a także podejmuje różne działania i aktywności, na które wcześniej „nie miał siły i czasu”, co związane jest poczuciem zwiększonej siły i własnych możliwości. Z kolei epizod mieszany jest połączeniem objawów depresji i manii. Obrazującym przykładem może być gonitwa myśli przy jednoczesnym spowolnieniu psychoruchowym.
Leczenie ChAD w głównej mierze opiera się na farmakoterapii, psychoedukacji i psychoterapii. Ma ono na celu powrót do stanu przed chorobowego i do codziennego funkcjonowania oraz zapobieganie nawrotom choroby. Duże znaczenie ma tutaj psychoedukacja, która uczy pacjenta rozpoznawania charakterystycznych zwiastunów choroby i wczesnego reagowania na nie. Psychoterapie stosuje się w zależności od przebiegu i nasilenia objawów choroby i wymaga systematyczności. Prowadzona może być w formie wsparcia i różnorodnych zajęć terapeutycznych.
Jednak czołowe miejsce wśród najczęściej występujących zaburzeń psychiatrycznych przypisuje się depresji. Według WHO częściej dotyka ona kobiet niż mężczyzn i jest chorobą, którą można leczyć. Objawy jednak nie zawsze są prawidłowo rozpoznawane, a pacjent wówczas nie otrzymuje adekwatnego leczenia. Zalicza się do nich przede wszystkim utratę radości życia i odczuwania wszelkich przyjemności. Osoba z depresją nie potrafi cieszyć się z rzeczy i sytuacji, które w przeszłości przynosiły jej radość. Staje się zobojętniona, ma poczucie pustki i przewlekłego zmęczenia. Charakterystycznym w depresji jest niemożność wstania z łóżka i wykonywania codziennych czynności życiowych np. pracy, obowiązków domowych. Często towarzyszy temu myślenie depresyjne przejawiające się zaniżoną samooceną i pesymistycznym podejściem do teraźniejszości, przyszłości. Wraz z rozwojem nieleczonej choroby narasta poczucie beznadziejności i utraty sensu życia, które mogą nawet prowadzić do myśli samobójczych. Dodatkowo często dochodzą do tego objawy somatyczne związane z zaburzeniem zasypiania, brakiem apetytu, zaburzenia miesiączkowania u kobiet i spadek popędu seksualnego.
Przyczyny depresji mogą mieć różnorakie podłoże. Najczęściej występuje pod wpływem czynników psychologicznych jak stresujące wydarzenia życiowe, praca zawodowa czy choroba przewlekła. Nierzadko też relacje małżeńskie i rodzinne. Depresje mogą również warunkować czynniki genetyczne, biologiczne oraz społeczno-kulturowe.
Zalecane jest, aby leczenie depresji było kompleksowe, to znaczy łączyło zarówno metody farmakologiczne, psychoterapię i psychoedukację. Istnieje także możliwość leczenia elektrowstrząsami i fototerapią. Głównym celem psychoterapii i psychoedukacji jest wsparcie i pomoc w podejmowaniu odpowiednich decyzji dążących do rozwiazywania problemów. Ze względu na fakt, że leczenie jest długotrwałe pożądaną postawą w relacji pacjent-lekarz jest przyjęcie przez chorego roli partnera. Warto wiedzieć, że depresję można wyleczyć i nie należy lekceważyć jej objawów.
Autorki: Ewelina Polak, Kinga Kuta
Zdjęcie: http://www.pixabay.com
Źródło:
https://psychiatria.mp.pl/choroby/69890,choroba-afektywna-dwubiegunowa
https://psychiatria.mp.pl/choroby/69882,depresja
