Co to jest rak gruczołu krokowego?

Gruczoł krokowy (stercz, prostata) to  narząd podobny wielkością do kasztana, umiejscowiony w miednicy, poniżej pęcherza moczowego. Część sterczowa cewki moczowej przebiega przez jego miąższ, natomiast tylna część stercza przylega bezpośrednio do odbytnicy. Nowotwory złośliwe (rak)  rozwijają się przede wszystkim w części obwodowej gruczołu. Rak gruczołu krokowego zalicza się do grupy nowotworów złośliwych charakterystycznych dla krajów rozwiniętych.

Najczęściej rejestrowanymi nowotworami złośliwymi mężczyzn w  2018 roku były nowotwory złośliwe gruczołu krokowego 19,6 %. Nowotwór złośliwy prostaty u mężczyzn był przyczyną 10,1% zgonów, wśród nowotworów złośliwych.

Czynniki ryzyka

Ryzyko wystąpienia nowotworu wzrasta z wiekiem. Bardzo rzadko nowotwór ten ujawnia się przed 50 r. ż. Najwięcej zgonów oraz zachorowań na nowotwory złośliwe prostaty występuje w grupie mężczyzn powyżej 65 r.ż.

W większości przypadków nowotwór ten nie daje objawów, w wielu przypadkach zostaje wykryty poprzez oznaczanie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) i biopsję gruczołu (pobranie igłą wycinka).

Czynniki związane z podwyższonym ryzykiem rozwoju nowotworu gruczołu krokowego to:

– obciążenie rodzinne,

– otyłość oraz dieta wysokotłuszczowa,

– podwyższony poziom androgenów,

– siedzący tryb życia,

– rasa czarna.

Jakie objawy mogą zaniepokoić?

  • wystąpienie dolegliwości związanych z oddawaniem moczu, takie jak trudności w opróżnieniu pęcherza czy częstomocz,
  • bóle podbrzusza,
  • wstawanie w nocy więcej niż raz by oddać mocz – najlepiej skonsultować z lekarzem,
  • zaburzenia erekcji, których nie można lekceważyć – jeśli nie mają podłoża emocjonalnego warto skonsultować się z urologiem,
  • obrzęku kończyny dolnej i/lub genitaliów (zajęcie węzłów chłonnych może prowadzić do obrzęku),
  • dolegliwości ze strony układu kostnego: ból, ucisk innych wrażliwych struktur, rzadziej złamania wywołane przez przerzuty ( zwykle stadium zaawansowane)

Znaczna część nowotworów stercza wykrywana jest w stadium bezobjawowym – chorzy trafiają do urologa z powodu objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego bądź są diagnozowani w związku ze stwierdzeniem podwyższenia stężenia PSA.

Jakie wykonać badania?

  • Pierwszym podstawowym badaniem zwykle wykonywanym u mężczyzn z podejrzeniem raka stercza jest badanie palcem przez odbytnicę (łacińskie per rectum). Badanie pozwala na sprawdzenie powierzchni, wielkości, a także konsystencji gruczołu krokowego

Oznaczenie poziomu markera specyficznego dla prostaty (PSA), czyli białka w surowicy krwi.

USG przyodbytnicze sterczy w celu oceny objętości oraz budowy i rozpoznaniu ewentualnych zmian narządu. Jest to metoda stosunkowo nieinwazyjna, tania i łatwo dostępna, ale jej wartość w wykrywaniu raka i określeniu stopnia zaawansowania jest ograniczona. – podobnie jak inne badania ultrasonograficzne – jest subiektywna i zależna od doświadczenia badającego.

  • Najbardziej czułym badaniem obrazowym gruczołu krokowego jest rezonans magnetyczny. Optymalne obrazowanie stercza jest możliwe przy zastosowaniu cewki doodbytniczej aparatu o indukcji pola magnetycznego 1,5 tesli (T) lub przy użyciu cewek zewnętrznych aparatu 3T.
  • Tomografia komputerowa ma bardzo niewielkie znaczenie w ocenie miejscowego zaawansowania raka gruczołu krokowego. Może ona być pomocna w wykrywaniu przerzutów do węzłów chłonnych i przerzutów odległych.

Znacznikiem o wyższej czułości i swoistości dla raka gruczołu krokowego jest cholina (znakowana węglem-11 lub fluorem-18).

  • Podstawą rozpoznania raka gruczołu krokowego jest badanie histopatologiczne (mikroskopowe) materiału uzyskanego poprzez biopsję (nakłucie igłą chorej tkanki). W przeważającej większości przypadków jest to wielomiejscowa biopsja rdzeniowa (grubo igłowa) pod kontrolą TRUS.

Kiedy zgłosić się na badanie:

– po ukończeniu 45 roku życia jeżeli w rodzinie obserwowano już raka prostaty w innych przypadkach po ukończeniu 50 r. ż

Co może mieć wpływ  na zmniejszenie ryzyka powstawania nowotworu prostaty:

  • Dieta bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe ( głównie zawarte w rybach oraz oleju lnianym,  także jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie z oliwek),
  • Dieta obfita w warzywa i owoce zawierające selen, witaminy D i E i betakaroten (zwłaszcza pomidory, dynie i słonecznik),
  • Regularna aktywność fizyczna,
  • unikanie siedzącego trybu życia,
  • Wykluczenie bądź ograniczenie palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu.

Źródło:

1. Bębenek, J. Błaszczyk: Czy polskim mężczyznom grozi epidemia raka gruczołu krokowego? „Nowotwory Journal of Oncology”. 2013, nr. 2, s. 172

2.  http://onkologia.org.pl/rak-gruczolu-krokowego/ [dostęp: 27.08.21]

3. Wojciechowska i współ.: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku. Krajowy Rejestr Nowotworów, Warszawa 2020, s. 11-12.

4. Strona internetowa: https://www.nfz-lodz.pl/dlapacjentow/nfz-blizej-pacjenta/8887-sroda-z-profilaktyka-profilaktyka-raka-prostaty [Dost. 2.09.21].

5. Strona internetowa: https://www.nfz-krakow.pl/dla-pacjenta/aktualnosci/sroda-z-profilaktyka-rak-prostaty,393.html [Dost. 25.08.21].

Komentowanie jest wyłączone