Co warto wiedzieć o HIV/AIDS?

Zakażenie wirusem HIV może dotyczyć nas wszystkich. Nie ma tu znaczenia nasz wiek, płeć, rasa, sposób odżywiania, orientacja seksualna czy status majątkowy. 87 procent Polaków uważa, że ten problem ich nie dotyczy. Co więcej, nawet 70 procent osób zakażonych wirusem HIV w naszym kraju nie wie o zakażeniu. Nieleczone lub zbyt późno wykryte zakażenie wirusem HIV prowadzi do powstania choroby-AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome). Jest to zespół nabytego niedoboru odporności. Epidemia HIV/AIDS trwa w najlepsze, dlatego tak ważne jest, aby każdy z nas posiadał podstawową wiedzę na temat HIV/AIDS.  Co w związku z tym warto wiedzieć o HIV/AIDS?

JAK MOŻNA ZAKAZIĆ SIĘ WIRUSEM HIV?

  • poprzez krew,
  • poprzez kontakty seksualne – waginalne, oralne oraz analne,
  • z matki zakażonej na dziecko – przez łożysko podczas ciąży, podczas porodu, a także poprzez karmienie piersią.

Aby doszło do zakażenia HIV musi być kontakt materiału zakaźnego z miejscem przez które wirus mógłby trafić do organizmu.

KIEDY NIE MOŻNA ZAKAZIĆ SIĘ WIRUSEM HIV?

Wirusem HIV nie można się zakazić poprzez:

  • Dotyk
  • Pocałunek
  • Przytulenie
  • Wspólne mieszkanie z osobą seropozytywną
  • Korzystanie z wspólnej przestrzeni (np.: toaleta, basen, siłownia, kino, teatr)
  • Korzystanie z przedmiotów codziennego użytku (np.: sztućce, naczynia)
  • Kontakt ze zwierzętami domowymi
  • Ugryzienie owadów
  • Bycie dawcą krwi

LICZBA OSÓB ZAKAŻONYCH W POLSCE:

Według Krajowego Centrum ds. AIDS w Polsce od początku epidemii (1985r.) do grudnia 2019 żyło około 25 544 tysięcy osób zakażonych wirusem HIV, 3 751 zachorowało na AIDS a 1 428 chorych zmarło. W naszym kraju każdego dnia cztery osoby dowiadują się, że są zakażone.

Tabela: Liczba osób wpisanych do rejestru HIV/AIDS w roku 2019:

Jak wynika z danych Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP-PZH, w 2019 roku odnotowano w Polsce 1615 przypadków zakażenia wirusem HIV. Z raportu za okres od 1 stycznia do 15 października 2020 opublikowanego przez tę samą jednostkę wynika, że liczba osób ze zdiagnozowanym zakażeniem HIV w porównaniu do 2019 roku znacznie spadła (z 3,5 na 1,29 przypadków na 100 tys. ludności). Ten spadek może jednak być związany z pandemią COVID-19 i obawami przed wykonywania badania krwi w celu diagnozy.

JAK MOŻNA SPRAWDZIĆ CZY JEST SIĘ OSOBĄ ZAKAŻONĄ?

Zakażenie wirusem HIV można sprawdzić  jedynie za pomocą testu przesiewowego z krwi na obecność przeciwciał anty-HIV 1 i anty-HIV 2. Przeciwciała anty-HIV produkowane są przez układ immunologiczny.

Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego oznacza, że nie znaleziono przeciwciał anty-HIV. Jeżeli wykonywany jest test IV generacji, oznacza to, że nie znaleziono przeciwciał anty-HIV i antygenu p24 wirusa. Jeżeli od „ryzykownego zachowania” minęło 12 tygodni i więcej, a wynik testu przesiewowego jest ujemny, oznacza to, iż nie doszło do zakażenia.

Wynik dodatni (pozytywny) testu ELISA (EIA) nie dowodzi jeszcze zakażenia. Z różnych przyczyn taki wynik może być fałszywie dodatni. Wynik taki zawsze musi zostać potwierdzony testem potwierdzenia. Dopiero dodatni wynik testu potwierdzenia upoważnia do stwierdzenia, iż pacjent jest zakażony HIV.

GDZIE WYKONAĆ TEST?

Najlepszym miejscem do wykonania badania są Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD)w których bezpłatnie, bez skierowania i anonimowo można wykonać test. Badanie w PKD zawsze poprzedzone jest rozmową z doradcą, który poinformuje pacjenta  o przebiegu testu, interpretacji wyniku, oszacuje ryzyko zakażenia oraz co najważniejsze  ustali, czy jest to dobry moment na wykonanie testu. Doradca  również towarzyszy podczas otrzymania wyniku testu, aby móc wyjaśnić jego znaczenie, odpowiedzieć na wszelkie wątpliwości, a w przypadku wyniku dodatniego wesprzeć i wskazać dalsze możliwości.

W województwie małopolskim można wykonać test w Krakowie, w PKD przy Punkcie Pobrań Diagnostyki przy placu Szczepańskim 3.  Należy pamiętać, że od niebezpiecznej sytuacji w której mogło dojść do zakażenia należy odczekać min. 12 tygodni. Jest to okres nazywany „okienkiem serologicznym”, w którym ilość wyprodukowanych przez układ odpornościowy przeciwciał będzie wystarczająca do wykrycia ich przez test.

Na wynik testu przesiewowego oczekuje się najczęściej od jednego do kilku dni, w zależności od tego, gdzie wykonuje się test.

KTO POWINIEN ZROBIĆ TEST NA HIV?

Test w kierunku HIV powinien wykonać każdy, kto:

kiedykolwiek miał kontakt seksualny przynajmniej z jedną osobą, która:

  • nie wykonała testu w kierunku HIV i nie wie, czy jest zakażona czy nie,
  • jest zakażona HIV, a kontakt odbył się bez prezerwatywy lub uległa ona uszkodzeniu,
  • miała wielu partnerów/wiele partnerek seksualnych,
  • przyjmowała narkotyki w zastrzykach,
  • podczas kontaktów seksualnych nie stosował zawsze prezerwatyw (w tym podczas kontaktów oralnych),
  • przebył chorobę przenoszoną drogą płciową,
  • przyjmował jakąkolwiek substancję (narkotyki, anaboliki) w iniekcjach i używał do tego sprzętu, z którego korzystały inne osoby,
  • wykonywał np. tatuaż lub piercing (kolczykowanie) przy użyciu niesterylnego sprzętu,
  • miał kontakt z cudzą krwią, która znalazła się na uszkodzonej skórze lub błonach śluzowych,
  • stracił kiedykolwiek kontrolę nad swoim zachowaniem (pod wpływem alkoholu, narkotyków lub innych środków zmieniających świadomość) i mógł znaleźć się w opisanych powyżej sytuacjach.

Wchodząc w nowy związek warto razem z partnerem/partnerką wykonać test na HIV (nawet jeśli zna się tę osobę bardzo dobrze). Wykonanie testu to jedyny sposób sprawdzenia, czy ktoś nie jest zakażony HIV.

 „JESTEM ZAKAŻONY/A – CO TERAZ?”

Po otrzymaniu pozytywnego wyniku testu należy niezwłocznie poinformować o swoim zakażeniu wyłącznie partnera/-rów seksualnych. Znajduje to podstawę prawną w art. 161. §1 Kodeksu Karnego „Kto, wiedząc że jest zakażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zakażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.” . Następnie należy zgłosić się do poradni, która w swojej ofercie prowadzi leczenie ARV. Specjalista wdroży leczenie antyretrowirusowe, które blokuje namnażanie HIV. Jeżeli leczenie zostanie rozpoczęte w odpowiednim momencie, osoba zakażona może żyć równie długo, co osoba niezakażona. Rejestracje w takich poradniach nie wymagają skierowania. Lista wszystkich dostępnych placówek znajdujących się w Polsce znajduje się na stronie internetowej www.aids.gov.pl. W województwie małopolskim poradnia funkcjonuje w Oddziale Klinicznym Chorób Zakaźnych przy ul. M. Jakubowskiego 2 w Krakowie.

CZY ISTNIEJE SZCZEPIONKA CHRONIĄCA PRZED ZAKAŻENIEM WIRUSA HIV?

Nie. Naukowcy wciąż szukają odpowiedniej i efektywnej szczepionki prowadząc badania naukowe i kliniczne.

LECZENIE ANTYRETROWIRUSOWE – BROŃ W WALCE Z HIV

Zakażenie HIV nie powoduje bezpośredniego zagrożenia utraty życia – z wirusem można funkcjonować przez długie lata. W tym roku zmarł najstarszy na świecie mężczyzna z HIV – stulatek, który nosił w swoim ciele wirusa przynajmniej przez 26 lat. Najskuteczniejszą metodą walki z HIV jest dziś leczenie antyretrowirusowe (ARV), które można stosować również profilaktycznie. Im szybciej przyjmie się leki antyretrowirusowe (najlepiej w ciągu 2–3 godzin po ryzykownym zdarzeniu), tym większa szansa, że wirus nie dostanie się do organizmu. Terapia antyretrowirusowa u osób zakażonych hamuje proces namnażania wirusa i minimalizuje ryzyko ujawniania się chorób powodowanych przez HIV.

CZY LECZENIE JEST REFUNDOWANE?

Tak. W Polsce leczenie ARV jest całkowicie refundowane.

CZY KOBIETA ZAKAŻONA WIRUSEM HIV MOŻE MIEĆ ZDROWE DZIECI?

Tak, kobieta HIV (+)  może urodzić zdrowe dziecko, pod warunkiem, że wie o swoim zakażeniu i pozostaje pod opieką lekarza.  Profilaktykę zakażeń od matczynych, podobnie jak czynniki ryzyka, można podzielić na trzy części: związaną z matką i przebiegiem ciąży, porodem i odpowiednim postępowaniem z noworodkiem.

Należy podkreślić, że aktualnie nie istnieją grupy ryzyka, dlatego każda kobieta planująca ciążę lub będąca w ciąży powinna wykonać badanie w kierunku HIV. Jest to bowiem najskuteczniejszy sposób ochrony dzieci przed od matczynym zakażeniem, umożliwiający zastosowanie profilaktyki u kobiet HIV+ i ich dzieci. Zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia, dotyczącymi opieki nad ciężarną z ciążą fizjologiczną, badanie w kierunku HIV powinno być wykonywane dwukrotnie, pierwszy raz na początku ciąży (do 10. tygodnia) i drugi w przedziale 33-37 tygodnia.

Kontakty seksualne są obecnie najczęstszą drogą przenoszenia HIV. W Polsce od kilku lat rośnie częstość zakażeń HIV przenoszonych w kontaktach heteroseksualnych, rośnie też liczba kobiet zakażonych HIV.

CZY WIRUSA HIV UDA SIĘ POWSTRZYMAĆ?

WHO wyznaczyło sobie cel, że do 2020 roku liczba zakażeń wirusem HIV na świecie spadnie do 550 tys. rocznie. Dąży do osiągnięcia tzw. trzech 90. Chodzi o to, by 90 proc. seropozytywnych osób było świadomych zakażenia wirusem HIV, 90 proc. z nich zostało objętych leczeniem antyretrowirusowym (ARV) oraz 90 proc. spośród chorych poddawanych terapii miało niewykrywalny poziom wirusa we krwi. To pierwszy krok na drodze do zahamowania epidemii AIDS w 2030 roku. Choć na przestrzeni ostatnich 15 lat daje się zauważyć wyraźny spadek liczby nowych zakażeń, wielu krajom, w tym Polsce, wciąż bardzo daleko jest do spełnienia tych założeń. To jest sygnał, że w procesie ograniczania epidemii HIV i AIDS na świecie wciąż bardzo wiele jest jeszcze do zrobienia.

Literatura:

https://aids.gov.pl/

http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/hiv_aids/index.htm

Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553)

Komentowanie jest wyłączone