Według danych z Raportu okolicznościowego Narodowego Funduszu Zdrowia, poświęconego wybranym problemom zdrowotnym Polaków, w 2017 r. 1 mln Polaków chorowało na zaburzenia depresyjne. To zaskakująco ogromne liczby!
Sam termin „depresja” jest w ostatnich latach bardzo często używany, ale równie często źle rozumiany! W języku potocznym depresją określane są wszelkie stany przygnębienia, smutku, złego samopoczucia niezależnie od przyczyn tego stanu.
W „psychiatrii” pojęcie depresja określa szczególne rodzaje zaburzeń nastroju oraz emocji, uznanych jako zjawiska chorobowe, z medycznego punktu widzenia jest to zespół objawów obejmujących sferę emocjonalną, zachowanie i funkcjonowanie poznawcze. Mogą jej również towarzyszyć objawy somatyczne.
Jednoznaczne rozgraniczenie „zwykłego” przygnębienia od depresji nie jest proste, choć jest ono na ogół możliwe. Do głównych różnić można zaliczyć m.in. to, że stany przygnębienia trwają krócej, zaburzenia nastroju są mniej nasilone oraz przemijające, a dezorganizacja aktywności zazwyczaj nie występuje lub ma niewielkie znaczenie. Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku depresji gdzie nasilenie jest duże, występuje smutek, a nawet rozpacz, które trwają zwykle długie tygodnie czy miesiące oraz powodują dużą dezorganizację aktywności złożonej.
Szczególnie niepokojącym zjawiskiem jest wzrost diagnozowania depresji wśród dzieci i młodzieży. Podstawą do rozpoznania depresji wśród dzieci oraz młodzieży jest klasyfikacja objawów w oparciu o kryteria diagnozowania depresji osób dorosłych. Pierwsze objawy depresji u osób niepełnoletnich bardzo często są dość nieoczywiste, niedojrzałe, nie są łączone z depresją. Objawy mogą charakteryzować się różnym stopniem intensywności czy przebiegać w różny sposób. Zaburzenia obejmujące sferę emocji to najczęściej agresja, drażliwość, złość, nasilony lęk przed przyszłością. Nieprawidłowości nastroju przejawiają się jego obniżeniem o różnym stopniu nasilenia, a także różnym zabarwieniu emocjonalnym. Zaburzenia w sferze poznawczej przejawiają się zwykle trudnościami w nauce, problemami z koncentracją oraz przeżywaniem większej ilości niepowodzeń. Przyczynia się to w konsekwencji do obniżenia poczucia własnej wartości dziecka. Objawy mogą być niewidoczne w sytuacji tłumienia ich przez różne zaburzenia zachowania, np. rezygnacja z wykonywania zajęć domowych, chodzenia do szkoły czy nawet spożywania substancji psychoaktywnych. Dodatkowymi objawami jakie mogą się pojawić w przebiegu depresji u dzieci i młodzieży to brak chęci do działania, zamknięcie w sobie, nadmierna senność oraz wzmożone łaknienie, gorsze samopoczucie czy nawet myśli samobójcze.
Kiedy zaobserwujemy ,,dziwne” zachowanie u dzieci, bardzo często myślimy, że mamy do czynienia z buntem, zaburzeniami odżywiania lub ciągłym lenistwem dziecka. Coraz częściej jednak zaczyna wyrabiać się postawa, iż depresja dzieci i młodzieży w niczym nie różni się od depresji osób dorosłych. Depresja u najmłodszych nie musi oznaczać tylko obojętności, wycofania, braku chęci do jakichkolwiek działań czy aktywności lub wycofania. Ważna jest zatem nieustanna, ciągła obserwacja dziecka. To właśnie wtedy jesteśmy w stanie zaobserwować objawy chorobowe które występują u dzieci i mogą pomóc zdiagnozować depresję.Im młodsze jest dziecko, tym groźniejsze są skutki utrzymywania się stanów depresyjnych.Nie są znane konkretne przyczyny dla których dziecko cierpi na depresję. Dzieci bardziej wrażliwe i delikatne psychicznie są częściej narażone na depresję. Depresja może pojawić się jako skutek traumatycznego wydarzenia w życiu dziecka. Musimy pamiętać, że każdy jest inny. Dla jednej osoby traumatycznym wydarzeniem będzie pokłócenie się z przyjaciółką, dla innej- rozwód rodziców. Każda sytuacja może odbić się traumatycznie na dziecku, również ta, która wg nas kompletnie nią nie jest.
Do sytuacji zwiększających prawdopodobieństwo depresji należą:
- Przemoc w rodzinie,
- Nałogi bliskich,
- Choroba przewlekła dziecka lub kogoś z bliskiego otoczenia,
- Śmierć bliskiej osoby,
- Zaniedbanie,
- Nadopiekuńczość rodziców,
- Obarczanie zbyt dużą odpowiedzialnością, natłokiem zajęć,
- Trudna sytuacja materialna rodziny.
Częściej podatni na depresję są nastolatkowie. Związane jest to z burzą hormonalną, dojrzewaniem, nowymi emocjami czy nowymi obowiązkami, w które wchodzi. Nastolatki niestety bardzo często są w stanie ukrywać swoje emocje, dlatego bardzo ważna jest obserwacja młodzieży oraz poczucie zaufania, którym mogą nas obdarzyć.
Problem depresji u dzieci i młodzieży jest coraz częściej zauważalny. Obecnie żyjemy w czasach w których ogromną rolę odgrywa Internet, który zaczyna przejmować kontrolę nad zbiorem wartości młodych ludzi. Ważną częścią walki z chorobą jest odpowiednia terapia, jednak jednym z podstawowych środowisk chroniących dzieci oraz dających bezpieczeństwo jest rodzina. Jak pisze I. Sikorska młodzi ludzie otrzymują dzisiaj „zbyt wiele i zbyt wcześnie” przyczynia się to do nadmiaru stymulacji, dużej ilości bodźców, brania udziału w różnych rankingach. A z drugiej strony doświadczają zbyt mało więzi, miłości, doświadczając „za dużo stresu, a za mało rodziny”. M. Ryś wskazuje, że istotna jest rola profilaktyki, która służy budowaniu bliskich relacji z innymi, kształtowaniu poczucia własnej wartości oraz kształtowaniu odporności psychicznej dzieci i młodzieży. Problem depresji wymaga dużego zaangażowania rodziców, psychologów, a także nauczycieli aby przeciwdziałać temu zjawisku. Ważne aby podejmować działania, które będą wyzwalały wśród młodych radość życia, rozwijały pasje i zainteresowania, pomagały zwalczać stres, a także budowały relacje oparte na zaufaniu, wsparciu oraz współdziałaniu.
Literatura:
Kolendo, H. Wronka: Depresja wśród dzieci i młodzieży- przebieg, leczenie oraz wpływ na system rodzinny. „Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio”. 2021, nr 1,s. 158-164.
Ł. Święcicki: Depresje- definicja, klasyfikacja, przyczyny. Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej. „Via Medica”, 2002, 2,3, s. 151-160.
https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/nowy-raport-nfz-depresja,7593.html
https://forumprzeciwdepresji.pl/
https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/jak-rodzice-moga-pomoc-dziecku-choremu-na-depresje/
