Przed nami okres wakacji co wiąże się z większą ekspozycją na promienie słoneczne. Będąc narażonymi na działanie wysokiej temperatury możemy odczuwać zmęczenie, bóle głowy czy spadek energii, a w wyniku dłuższego działania wysokiej temperatury może dość do urazu cieplnego, który jest wynikiem zachwiania tzw. bilansu cieplnego organizmu.
Czynnikami, które sprzyjają występowaniu urazów cieplnych są: zbyt małe spożycie wody, niedostateczna podaż elektrolitów, zbyt duży wysiłek fizyczny, praca przy wysokiej temperaturze, brak ochrony przeciwsłonecznej, otyłość, nadużywanie kofeiny oraz alkoholu, stosowanie leków hamujących wydzielanie potu czy noszenie ubrań z tkanin nie przepuszczających powietrza.
Do najczęstszych urazów cieplnych wynikających z działania wysokiej temperatury zaliczają się, kurcze mięśniowe, wyczerpanie cieplne udar cieplny oraz udar słoneczny.
Jak rozpoznać czy mamy do czynienia z wyczerpaniem cieplnym organizmu czy
z zagrażającym życiu udarem słonecznym? Poniżej kilka informacji, które pomogą odróżnić poszczególne urazy.
Kurcze mięśniowe — wywołane utratą elektrolitów wraz z potem powodują występowanie bolesnych skurczy mięśni szkieletowych. Dotyczą szczególnie mięśni kończyn górnych oraz dolnych.
Wyczerpanie cieplne — dochodzi do niego, gdy organizm się odwadnia, za powstanie wyczerpania odpowiada również utrata elektrolitów (m.in. sodu i chloru), a także niewydolność krążenia obwodowego, które może prowadzić do zapaści. Do głównych objawów zalicza się wzmożoną potliwość, zawroty głowy, przyspieszone oraz słabo wyczuwalne tętno, a także spadek ciśnienia tętniczego, głęboka ciepłota ciała 38-40 stopni.
W przypadku wystąpienia objawów wyczerpania cieplnego, zaleca się unikania ekspozycji na słońce, ochładzanie ciała okładami oraz popijanie wody małymi łykami.
Udar cieplny rozwija się w efekcie długotrwałej ekspozycji organizmu na podwyższoną temperaturę, wynika z załamania mechanizmów termoregulacyjnych, poprzez zablokowanie parowania potu, która jest główną drogą utraty ciepła. Do głównych objawów zalicza się bóle i zawroty głowy, nudności oraz wymioty, ogólne osłabienie, wzrost temperatury ciała, a także zaburzenia psychiczne czy drgawki. Udar cieplny rozwija się w efekcie długotrwałej ekspozycji organizmu na podwyższoną temperaturę, któremu towarzyszy ciężkie odwodnienie, a głęboka ciepłota ciała może przekroczyć 40 stopni.
W przypadku podejrzenia udaru cieplnego należy jak najszybciej przenieść osobę do chłodnego miejsca. Gdy ma na sobie wiele warstw ubrań – rozebrać ją. Warto także zastosować chłodne okłady – na głowę oraz klatkę piersiową. Istotne jest również podawanie zimnych płynów do picia – najlepiej wody, do której można dodać odrobinę soli. Nawet gdy osoba poczuje się lepiej, należy zadzwonić po karetkę.
Udar słoneczny — czynnikiem sprawczym udaru słonecznego jest nadmierna ekspozycja na słońce (promienie słoneczne), w szczególności działania promieni słonecznych na sklepienie czaszki co przyczynia się do przekrwienia opon mózgowo-rdzeniowych oraz mózgu.
Objawy udaru słonecznego często mogą być interpretowane jako zwykłe przemęczenie ze względu na niespecyficzny charakter objawów. Powikłaniem takiego stanu może być m. in. niewydolność licznych narządów, drgawki a nawet śpiączka. Udar słoneczny obciążony jest śmiertelnością sięgającą od 10 do nawet 50%.
Do najbardziej charakterystycznych objawów udaru słonecznego zalicza się: suchą, gorącą i zaczerwienioną skórę, zawroty oraz bóle głowy, ogólne osłabienie, omdlenia, splątanie, szybkie tętno, wysoka temperatura ciała powyżej 39 stopni, nudności oraz wymioty, dreszcze czy skąpomocz.
Objawy udaru słonecznego zwykle pojawiają się po upływie 3 – 4 godzin, w związku z czym można ich nie powiązać bezpośrednio z ekspozycją na słońce. To jak długo utrzymują się objawy udaru słonecznego jest kwestią indywidualną, zależną m. in. od stopnia przegrzania organizmu, a także tego, jak szybko zostanie udzielona pomoc oraz czy dojdzie do rozwoju powikłań.
W przypadku zaobserwowania objawów udaru słonecznego należy niezwłocznie wezwać pomoc, a w czasie oczekiwania na karetkę należy przenieść osobę w zacienione miejsce oraz ochładzać ciało wilgotnymi okładami. Należy unikać gwałtownego ochładzania ciała przy pomocy zimnej kąpieli czy kostek lodu, nie należy również jakichkolwiek środków przeciwgorączkowych.
Aby zapobiec rozwojowi przegrzania, udaru cieplnego czy słonecznego wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad:
– unikania ekspozycji na słońce w okresie największego nasłonecznienia, czyli pomiędzy godziną 11 a 15.
– na słońcu należy przebywać nie dłużej niż 15 – 20 minut,
– pamiętać o jasnym nakryciu głowy,
– regularnie nawadniać organizm, najlepiej pic wodę, a także ograniczyć spożycie napojów gazowanych, alkoholowych czy kawy,
– w upalne dni dobrze zrezygnować aktywności fizycznej wymagającej dużego wysiłku.
Źródło:
- Strona internetowa: https://www.hellozdrowie.pl/objawy-udaru-slonecznego-o-tym-nalezy-pamietac/ [Dok. Elektr. Dostęp 24.06.22]
- Korzeniowski: Wybrane problemy kliniczne. Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 3 ,s. 79–88 .
- Zdjęcie: www.freepik.com
