PROBLEM UZALEŻNIEŃ WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY

Problem uzależnień wśród dzieci i młodzieży jest powszechnie znany i należy do największych zagrożeń współczesności. Uzależnienie, jest to odczuwalny przez jednostkę nacisk zażywania określonych środków, które mogą wywoływać niebezpieczne dla zdrowia lub życia skutki. To bardzo silnie odczuwana potrzeba zażywania jakiejś substancji lub wykonywania jakiejś czynności.

Obecnie wyróżnia się trzy typy uzależnień:

Uzależnienie fizjologiczne (zwane też fizycznym), to nabyta, silna potrzeba przyjmowania jakiejś substancji, odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych (np. drżenie mięśni, bezsenność, biegunka). Zaprzestanie jej przyjmowania prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, określanych mianem zespołu abstynencyjnego (zaburzenia somatyczne i psychiczne spowodowane odstawieniem przyjmowanej substancji).

Uzależnienie psychiczne (zwane też psychologicznym), to nabyta, silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub przyjmowania danej substancji. Ten rodzaj uzależnienia cechuje się:

Uzależnienie społeczne (zwane socjologicznym), które wiąże się z przyjmowaniem danych substancji, pod wpływem mody czy innych osób. Istotą tego uzależnienia, jest silne oddziaływanie grupy na jednostkę, bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad i obowiązujących zwyczajów. Uzależniony rezygnuje z wcześniejszych aktywności, porzuca dotychczasowe role społeczne.

Uzależnić może wiele substancji, do najpopularniejszych zalicza się: nikotynę, alkohol, narkotyki.

Alkohol

Jest to najbardziej rozpowszechniona substancja psychoaktywna używana przez młodzież. Picie i upijanie się młodych ludzi jest dużym problemem współczesności, a bardzo często uzależnienie spowodowane jest zbyt wczesnym spróbowaniem alkoholu.

Organizm młody nadal rozwija się i rośnie. Picie alkoholu przed okresem dojrzewania i w jego trakcie może znacznie wpłynąć na jego rozwój zarówno psychiczny jak i fizyczny, utrudniać uczenie się, a także zaburzać prawidłowe relacje interpersonalne. Należy pamiętać, że nawet mała dawka alkoholu silniej oddziałuje na organizm młodego człowieka niż na organizm osoby starszej. Młodzi ludzie są szczególnie podatni na doznawanie szkód psychicznych, społecznych i emocjonalnych wynikających ze spożywania alkoholu.

Wg danych GUS z roku 2009r. w grupie młodzieży w wieku 15-19 lat, aż 42% badanych spożywało alkohol w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie, w tym odsetek chłopców stanowił 48,4% i dziewcząt 35,3%. Analizując częstotliwość picia alkoholu – wśród młodych ludzi dominuje okazjonalne picie.

Nikotyna

Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym na całym świecie produktem o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Miliony palących Polaków są uzależnieni z winy sięgnięcia po pierwszy papieros w bardzo młodym wieku. Można twierdzić, że gdyby sytuacji tej udało się uniknąć, najprawdopodobniej nie zaczęliby oni palić tytoniu.

Badania wykazują, że aż ok. 20% nastoletnich palaczy jest uzależnionych od nikotyny. Mózgi młodych, rozwijających się osób są bowiem znacznie bardziej podatne na uzależnienie od nikotyny w porównaniu do osób starszych, a czas trwania palenia i liczba wypalonych papierosów wymaganych do powstania uzależnienia u młodzieży jest znacznie niższa niż u dorosłych. Badania dowodzą, że młody człowiek, już po kilku tygodniach od zapalenia pierwszego papierosa traci kontrolę nad paleniem.

Według danych GUS, w roku 2009 – 11,8% młodzieży w wieku 15-19 lat przyznało, że paliło papierosy. Spośród nich znacząca większość (7,3%) paliła codziennie, natomiast 4,5% osób paliło okazjonalnie. Ponadto zaobserwowano, że znacznie częściej palą mężczyźni niż kobiety. Odsetek nastoletnich mężczyzn palących powyżej 20 papierosów dziennie wynosi 19%, a dziewcząt w tym samym wieku – 7,4%.

Narkotyki

Narkotyki, leki i inne środki chemiczne są dużym zagrożeniem dla młodzieży, a nawet dla dzieci (najłatwiej pracować nad uzależnieniem dzieci). Z roku na rok coraz więcej młodych ludzi sięga po narkotyki.

Każdy narkotyk oddziałuje inaczej na organizm różnych osób, jego przyjmowanie może wywoływać diametralnie różne efekty, nawet przy takiej samej dawce przyjętej substancji (od euforii, po paniczny lęk czy nawet próby samobójcze).

Jednym ze wskaźników wykorzystywanym przy badaniu problemu używaniu narkotyków przez młode osoby jest wskaźnik obecności tego rodzaju substancji w ich otoczeniu. W badaniu przeprowadzonym w 2013r. przez Centrum Badania Opinii Społecznej, na pytanie czy w środowisku uczniów, wśród znajomych (kolegów, koleżanek) jest ktoś, kto zażywa narkotyki lub środki odurzające, aż 54% uczniów (co drugi badany) odpowiedziało, że zna taką osobę.

Substancjami najczęściej stosowanymi przez młodzież w 2013r., była marihuana i haszysz. Do przyjmowania ich „przynajmniej raz w życiu”, przyznało się aż 40% respondentów, natomiast do eksperymentowania z amfetaminą, przyznało się 7% uczniów. Leki uspokajające oraz inne substancje nasenne bez przepisu lekarza zażywało aż 19,7% uczniów.

Przyczyny sięgania po substancje psychoaktywne przez młodzież są różne i mogą być w dużej mierze związane z wiekiem. Okres dojrzewania jest trudnym czasem, momentem buntów i lekceważenia wszystkiego przed czym ostrzegali rodzice.

Sięganie po alkohol lub inne środki odurzające mogą być próbą ucieczki, a także młodzieńczą chęcią doznania nowych wrażeń, szukaniem własnego ja. Ponadto pokusa spróbowania tak łatwo dostępnych, aczkolwiek zakazanych substancji, jest bardzo duża, a chęć bycia dorosłym, imponowania popycha w stronę używania substancji psychoaktywnych.

Bardzo często przyczyną sięgania po alkohol, papierosy czy narkotyki, jest przeżywanie przez młodzież osobistych problemów. Także presja grupy rówieśniczej jest motywem sięgania po tego typu środki, bowiem przyjmowanie danej substancji niejednokrotnie jest przepustką dającą możliwość uczestniczenia w danej grupie. Młode osoby sięgają po substancje uzależniające, ponieważ w ich przekonaniu zapewniają one dobrą zabawę, używając je mogą przypodobać się grupie. Innym powodem jest ciekawość oraz myślenie, że pozwoli im to uwolnić się od stresu.

Problem uzależnień wśród młodzieży jest niezwykle trudny. Spożywanie środków psychoaktywnych związana jest z ryzykiem występowania szkód zdrowotnych, a także przyczynia się do nasilania zachowań antyspołecznych, osłabia hamulce społeczne, nasila agresję, powoduje najczęściej absencję szkolną, nieprawidłową realizację obowiązku szkolnego oraz konflikty z rówieśnikami, rodzicami i nauczycielami.

Aby zapobiegać oraz minimalizować liczbę osób sięgających po używki, należy zwiększać świadomość dzieci i młodzieży na temat konsekwencji stosowania takich substancji, a także propagować zdrowy styl życia.

Źródła:

1. Problematyka uzależnień wśród dzieci i młodzieży- skala zjawiska w województwie podlaskim. Białystok 2011. Dok. elekt. [http://www.rops-bialystok.pl/wwwois/wp-content/uploads/2013/03/4.-RAPORT_Uzaleznienia-22.08.2011.pdf]

2. Biliński P., Bojar I, Wojtyła A. PROBLEM SPOŻYWANIA ALKOHOLU WŚRÓD MŁODZIEŻY W POLSCE. Medycyna Ogólna (2010).

3. Blaziński Z., Uzależnienia wśród młodzieży. Dok. elekt. [http://sod.ids.czest.pl/publikacje/l626/l626.pdf].

4. Biliński P., Bojar I, Wojtyła A. PALENIE TYTONIU WŚRÓD MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ W POLSCE. Medycyna Ogólna (2010).

5. GUS. Zdrowie dzieci i młodzieży w Polsce w 2009r.

6. Centrum Badania Opinii Społecznej. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Młodzież 2013.