Światowy Dzień bez Tytoniu to wyjątkowy moment, by zastanowić się nad wpływem palenia papierosów na nasze życie. Wiemy, że nikotynowy nałóg może prowadzić do licznych chorób, takich jak nowotwory, choroby serca czy zaburzenia układu oddechowego. Ale czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się, jak dalece te skutki mogą sięgać?
Najnowsze badania sugerują, że negatywne konsekwencje palenia papierosów mogą wpływać na zdrowie potomków palacza aż do trzeciego pokolenia. Co więcej, efekty te mogą manifestować się w nieoczywistej formie, jak nadmiar tkanki tłuszczowej u wnuczek i prawnuczek mężczyzn, którzy zaczęli palić przed okresem dojrzewania.
Transgeneracyjne skutki palenia
Eksperci z Angielskiego Uniwersytetu w Bristolu zauważyli ciekawe zależności podczas analizy danych z badania “Dzieci lat 90-tych”, obserwacyjnego studium kobiet w ciąży i ich rodzin, które rozpoczęło się na początku lat 90-tych.
W 2014 roku badane osoby wypełniły kwestionariusze, które pokazały, że synowie ojców, którzy zaczęli palić przed ukończeniem 11 roku życia, w okresie dojrzewania częściej mieli wyższy wskaźnik masy ciała (BMI), a także zwiększony średni obwód talii.
Dodatkowo wyniki tych badań sugerują, że córki i wnuczki mężczyzn, którzy zaczęli palić przed okresem dojrzewania (< 13 lat), są bardziej narażone na rozwój nadwagi/otyłości niż wnuczki i prawnuczki niepalących przodków.
Wyniki badań sugerują, że skutki palenia papierosów mogą sięgać kilku pokoleń w przód tj. nie tylko w przypadku „dziedziczenia” z ojca na syna, ale z dziadka na wnuczkę, a nawet z pradziadka na prawnuczkę. Nawet jeśli kolejne pokolenia nie zaczynały palić przed ukończeniem 13 roku życia, negatywne skutki mogły być widoczne. To z kolei sugeruje transgeneracyjny wpływ palenia na zdrowie. Jest to jeden z pierwszych przykładów pokazujących wpływ czynników środowiskowych, takich jak dym tytoniowy na ponadpokoleniowe zdrowie ludzi. Jednocześnie odkrycia te rzucają nowe światło na problem nadwagi i otyłości u dzieci.
Niewidoczne wpływy sprzed lat
Omawiane badanie jest jednym z pierwszych dowodów na istnienie transgeneracyjnych efektów nałogu palenia. Jednocześnie naukowcy są zgodni co do tego, że potrzebujemy więcej badań, aby zrozumieć jak te efekty powstają i jakie mechanizmy za nimi stoją. Wciąż nie jest jasne czy zaobserwowane zjawisko jest bezpośrednim skutkiem narażenia na dym tytoniowy, czy może jest wynikiem dziedzicznego skłonności do otyłości, która ujawniła się dopiero kilka pokoleń później.
Refleksje na Światowy Dzień bez Tytoniu
Z okazji Światowego Dnia bez Tytoniu, powinniśmy zastanowić się nad naszymi nałogami. Palenie papierosów to nie tylko kwestia naszego własnego zdrowia, ale zdrowia naszych dzieci, wnuków, a nawet prawnuków. Jak sugerują ww. badania, skutki tego uzależnienia mogą rozciągać się daleko poza czas i przestrzeń palacza.
Na koniec, niech te odkrycia będą dla nas przypomnieniem, że nasze decyzje mają długotrwałe skutki – nie tylko dla nas, ale dla pokoleń, które nadejdą po nas. Nieznane wpływy z przeszłości mogą kształtować zdrowie w nieoczywisty sposób.
Bibliografia:
Golding, J., Gregory, S., Northstone, K. et al. Human transgenerational observations of regular smoking before puberty on fat mass in grandchildren and great-grandchildren. Sci Rep 12, 1139 (2022). https://doi.org/10.1038/s41598-021-04504-0
https://dzienniknaukowy.pl/zdrowie/nikotynowy-nalog-szkodzi-tez-wnukom-i-prawnukom-palacza
Zdjęcie:
