Cukier jest podstawowym produktem, stosowanym na co dzień w naszych kuchniach. Od dzieciństwa jesteśmy przyzwyczajani do słodkich smaków i najczęściej kojarzy nam się z przyjemnością. Jednakże co raz więcej produktów spożywczych zawiera różnego rodzaju substancje słodzące, tym samym ich kaloryczność wzrasta a wraz z nią nasz obwód w pasie i waga. Lista substancji słodzących dodawanych do żywności jest bardzo długa a nazwy czasem brzmią tajemniczo: mannitol, ksylitol, aspartam, acesulfam, kwas cyklaminowy, neohesperydyna DC, neotam, syrop glukozowo-fruktozowy… To co je łączy to słodki smak. Przyjemność dla podniebienia to jedno, ale czy są one bezpieczne dla naszego zdrowia?
Dzisiaj bliżej przyjrzymy się coraz bardziej popularnemu syropowi glukozowo-fruktozowemu. Inne nazwy, które można spotkać to izoglukoza, syrop fruktozowo-glukozowy oraz wysokofruktozowy syrop kukurydziany (ang. high fructose corn syrup – HFCS). Jak nazwa wskazuje powstaje on ze skrobi kukurydzianej, z której w wyniku procesu hydrolizy powstaje syrop wysokoglukozowy. W zależności od rodzaju może zawierać 42% lub 55% fruktozy i 58% lub 45% glukozy. Zyskał popularność w przemyśle spożywczym między innymi ze względu na niższe koszty produkcji w porównaniu do cukru tradycyjnego. Dla zobrazowania jego popularności, jego spożycie w USA wzrosło o ponad 1000%! W 1970 r. roczne spożycie fruktozy na osobę wynosiło 250 g a w 2003 r. 28 kg.
Od dżemu do jogurtu
Do jakich produktów spożywczych dodawany jest ten składnik? Dżemy, konfitury, owoce kandyzowane, ketchupy, musztardy, wyroby cukiernicze, zalewy do ogórków i śledzi, konserwy, słodzone napoje gazowane i niegazowane, soki, syropy smakowe np. malinowy, truskawkowy, które można dodawać do wody czy herbaty, jogurty, kefiry, maślanki i produkty mleczne, desery mleczne, lody… Lista jest długa, prawda?
Co za dużo to niezdrowo
Wokół syropu glukozowo-fruktozowego powstało wiele kontrowersji, szczególnie jeśli chodzi o jego wpływ na zdrowie, rozwój nadwagi i otyłości oraz innych chorób przewlekłych. Syrop zawiera fruktozę (naturalny cukier występujący w owocach i miodzie), wydawało by się, że dobry, bo naturalny. Fruktoza jeszcze do niedawana była uznawana za dobry zamiennik sacharozy dla cukrzyków, gdyż jest słodsza i ma niższy indeks glikemiczny to obecnie naukowcy i lekarze wskazują, że nie jest idealnym substytutem. Zbyt duże spożywanie tego rodzaju cukrów – mieszkanki glukozy i fruktozy wpływa na przyrost tkanki tłuszczowej (związane jest to z zaburzeniem w wydzielaniu hormonów odpowiedzialnych za odczucie głodu i sytości), są to przede wszystkim puste kalorie! Ponadto uznaje się, że może zwiększać ryzyko występowania cukrzycy typu 2 (insulinozależnej). W jednym dużym przeglądzie 11 badań w którym połączono wszystkie wyniki wykazano, że osoby, które spożywały 1-2 razy dziennie napoje słodzone miały o 26% większe ryzyko zachorowania na cukrzycę w porównaniu do osób, które takie napoje spożywały sporadycznie tj. nie częściej niż raz na miesiąc. Jak się okazuje, fruktoza może również negatywnie wpływać na zwiększenie stężenia triglicerydów oraz LDL- cholesterolu, czyli tego „złego cholesterolu”. To nie wszystko, udowodniono, że dieta bogata we fruktozę, sprzyja zwiększonej produkcji kwasu mlekowego (podczas przemian fruktozy w organizmie, powstaje substancja, z której następnie wytwarzany jest kwas mlekowy), którego zwiększona ilość wpływa na ryzyko powstawania kamieni nerkowych oraz niebezpiecznej choroby, którą jest dna moczanowa. Nowotwory lubią cukry. A w kilku badaniach na świecie wykazano pewien związek między wysokim spożyciem cukrów a ryzykiem rozwoju niektórych nowotworów takich jak rak trzustki (związane jest to z rozwojem insulinooporności oraz poposiłkowym stężeniem glukozy we krwi np. w przypadku częstego spożywania napojów słodzonych), rak jelita grubego oraz rak piersi u kobiet. Jednakże w przypadku nowotworów należy mieć na uwadze, że na proces rozwoju choroby składa się wiele czynników a wpływ poszczególnych czynników w tym szczególnie żywieniowych jest wciąż obiektem badań w celu potwierdzenia ich roli i udziału w rozwoju nowotworów.
Co dalej?
Spożycie syropu glukozowo-fruktozowego w ostatnich latach drastycznie wzrosło, często jesteśmy tego nieświadomi, gdyż nie czytamy etykiet produktów, które kupujemy. Odkąd syrop glukozowo-fruktozowy pojawił się w produkcji spożywczej, czyli w latach 60-tych, prowadzone są liczne badania nad jego wpływem na zdrowie. Od lat wiemy, że nadmierne spożycie cukrów prostych powoduje wzrost nadwagi i otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych. I powinniśmy pamiętać, że cukier to nie tylko łyżeczka cukru dodana do herbaty czy kawy albo pączek z lukrem, ale większość produktów spożywanych na co dzień zawiera jego większe lub mniejsze ilości, a nasz organizm musi sobie z nimi sam radzić. Syrop glukozowo-fruktozowy jest uznany za bezpieczny dodatek do żywności, producenci mają obowiązek stosować się do norm w tym zakresie, jednakże musimy mieć świadomość, że jego nadmiar może mieć szkodliwy wpływ na nasze zdrowie. Przede wszystkim bądź świadomym konsumentem!.
Piśmiennictwo:
Chung M., Ma J., Patel K.: Fructose, high-fructose corn syrup, sucrose, and nonalcoholic fatty liver disease or indexes of liver health: a systematic review and meta-analysis. Am. J. Clin. Nutr. 2014; 100: 833–849.
Cohen L, et al. Association of sweetened beverage intake and incident hypertension is similar between sugar-sweetened and artificially-sweetened beverages. ASN 2011; Abstract TH-PO765.
Wolańska D. Syrop glukozowo-fruktozowy i jego wpływ na zdrowie. Medycyna Praktyczna. 09.04.2015
Sadowska J, Rygielska M. Technologiczne i zdrowotne aspekty stosowania syropu wysokofruktozowego do produkcji żywności. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, 3 (94), 14 – 26
http://dieta.mp.pl/zasady/63975,substancje-dodatkowe
http://www.pfpz.pl/index/?id=0561bc7ecba98e39ca7994f93311ba23
http://dieta.mp.pl/zasady/150068,fruktoza
