Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), udary mózgu są drugą najczęstszą przyczyną zgonów i trzecią najczęstszą przyczyną niepełnosprawności. Każdego roku udaru mózgu doznaje aż 60-70% Polaków, z czego 30 tys. umiera. Mimo, że ryzyko wystąpienia udaru mózgu wzrasta z wiekiem, to udar może i coraz częściej występuje także wśród osób młodych. Wystąpienie objawów wskazujących na udar mózgu wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego i szybkiej interwencji medycznej – od tego zależy zdrowie a nawet życie chorego. Jak wskazał w jednym z wywiadów prof. Musiałek „Powrót do zdrowia po udarze zależy – jeszcze bardziej niż w przypadku zawału serca – od tego, jak szybko chory trafi pod specjalistyczną opiekę. Z każdą minutą obumiera część jego mózgu, dlatego też czas gra najważniejszą rolę w udarze” Jakie są objawy udaru mózgu, które powinny skłonić nas do niezwłocznego wezwania pogotowia ratunkowego?
Test FAST (Face Arm and Speech Test) został opracowany przez grupę lekarzy specjalizujących się w chorobach naczyniowych mózgowych oraz personel pogotowia ratunkowego w 1998 roku jako narzędzie do diagnostyki udarów. Test ten jest prostym narzędziem diagnostycznym, które służy do szybkiej oceny stanu pacjenta. Zaletą tego narzędzia jest to, że test ten może przeprowadzić każdy, nie tylko personel medyczny.
Skrót FAST został utworzony od początkowych liter czterech angielskich wyrazów:
F – face (twarz) – oznacza osłabienie mięśni twarzy, widoczny jest opadnięty kącik ust, opadnięty kącik oka, asymetria twarzy. Jak to sprawdzić? Poproś osobę, u której podejrzewasz udar aby się uśmiechnęła – obie strony twarzy powinny być symetryczne.
A – arm (ramię) – oznacza osłabienie mięśni kończyny górnej, widoczne po jednej stronie bądź całkowity paraliż jednej strony. Jak to sprawdzić? Poproś osobę, u której podejrzewasz udar o zamknięcie oczu oraz wyciągnięcie rąk do przodu – jeśli, któreś z ramion będzie opadać, wówczas można podejrzewać udar. Jeśli osoba znajduje się w pozycji leżącej, poproś ją aby oddzielnie uniosła obie ręce i obie nogi. Niemożność uniesienia ręki lub nogi po jednej stronie ciała lub powolne opadanie jednej z nich może sugerować udar.
S – speech (mowa) – oznacza zaburzenia mowy, obserwuje się m.in. niemożność wypowiadania zdań, trudności w ich wypowiadaniu, przekręcone zdania, niezrozumiała, bełkotliwa mowa. Jak to sprawdzić? Poproś chorego o powtórzenie na głos prostego słowa lub zdania.
T – time (czas) – oznacza, iż powinniśmy działać szybko – przy wystąpieniu, któregokolwiek z objawów należy niezwłocznie wezwać pogotowie dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112! Sprawne działanie to szybsze poddanie chorego leczeniu oraz zwiększona szansa na zapobieżenie niedotlenieniu komórek nerwowych mózgu i ich obumarciu!
Nie należy bagatelizować sytuacji w której, chory doznał objawów udaru, które w niedługim czasie ustąpiły! Wysoce prawdopodobne jest to, że u chorego wystąpił przemijający napad niedokrwienny TIA (Transient Ischemic Attack), często poprzedzający wystąpienie pełnego udaru mózgu i nieodwracalnych problemów neurologicznych. Objawy TIA mogą utrzymywać się do ok. 24 godzin. Według badań naukowych aż u 23% osób wystąpienie udaru poprzedził przemijający napad niedokrwienny! Szczególnie niebezpieczne jest kilkukrotne występowanie objawów TIA w ciągu tego samego lub kilku ostatnich dni ponieważ wiąże się to z bardzo dużym ryzykiem wystąpienia udaru.
Bibliografia:
Tyrrell P., Swain S., Rudd A. (2010). Diagnostyka i początkowe leczenie przemijającego niedokrwienia mózgu (TIA). Clinical medicine, 10(2): 164-167.
Florek-Puchowska M., Książkiewicz B., Nowaczewska M. (2005). Ocena przydatności wybranych skal i testów do oceny afazji u pacjentów w ostrym okresie udaru mózgu. Via Medica, tom 7, 2, 39-47.
Mohd Nor. A. i wsp. (2004). Agreement Between Ambulance Paramedic- and Physician-Recorded Neurological Signs With Face Arm Speech Test (FAST) in Acute Stroke Patients. Stroke, vol. 35(6), 1355-1359.
https://www.stroke.org/en/about-stroke/stroke-symptoms (dostęp: 5.03.2021 r.)
https://www.who.int/bulletin/volumes/94/9/16-181636/en/ (dostęp: 5.03.2021 r.)
https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C82155%2Ceksperci-w-udarze-mozgu-liczy-sie-czas-nie-zapominajmy-o-tym-w-czasie (dostęp: 5.03.2021 r.)
https://www.nzozrevita.pl/blog/udar-mozgu-przyczyny-i-objawy (dostęp: 5.03.2021 r.)
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/136426,przemijajacy-atak-niedokrwienny-tia (dostęp: 5.03.2021 r.)
Zdjęcie: www.pixabay.com
