Wady postawy wśród dzieci i młodzieży to nadal istotny problem zdrowotny. Według danych Zakładu Ochrony i Promocji Zdrowia Dzieci i Młodzieży w Instytucie Matki i Dziecka nieprawidłowości w zakresie postawy ciała dotyczą aż 90% z nich. Większości wad postawy można skutecznie zapobiegać lub zatrzymać ich rozwój na wczesnym etapie. Czym są wady postawy i w jaki sposób można im zapobiegać?
Wady postawy definiowane są jako wszelkie odstępstwa od prawidłowej postawy ciała. Schorzenia te dotyczą zarówno kręgosłupa, klatki piersiowej czy kończyn dolnych. Kształtowanie narządu ruchu u dzieci następuje etapami, dlatego pewne odchylenia od normy w zakresie postawy ciała dziecka i w różnych okresach jego rozwoju są jak najbardziej fizjologiczne tj.:
- hiperlordoza lędźwiowa (plecy wklęsłe) może utrzymywać się do 6 r.ż.
- szpotawość kolan (wygięcie kolan w łuk) może utrzymywać się do 3 r.ż.
- koślawość kolan (skrzywienie kończyn dolnych do wewnątrz) może utrzymywać się do 4-6 r.ż.
Kluczowymi okresami w rozwoju dziecka, kiedy jest ono najbardziej narażone na rozwój wad postawy uważa się wiek 5-7 lat czyli okres szybkiego wzrostu dziecka a także okres dojrzewania. To właśnie wtedy warto zwrócić szczególną uwagę na czynniki ryzyka, które mogą sprzyjać rozwojowi dysfunkcji w obszarze narządu ruchu.
Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju wad postawy wśród dzieci i młodzieży są:
- nieprawidłowo dostosowane stanowisko do nauki
- nieprawidłowe obciążenie szkolnych tornistrów
- niewłaściwe pozycje podczas wypoczynku
- siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej
- niedoborowa dieta skutkująca niedożywieniem
Jakie są najczęstsze wady postawy u dzieci i młodzieży?
Najczęściej diagnozowanymi wadami postawy u dzieci i młodzieży są:
- skolioza (deformacja kręgosłupa w trzech płaszczyznach: wygięcie boczne, zaburzenie kifozy/lordozy, rotacja osiowa kręgów),
- plecy płaskie (spłaszczenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa),
- plecy wklęsłe (patologiczne i przesadne pogłębienie odcinka lędźwiowego kręgosłupa)
- plecy okrągłe (pogłębienie kifozy piersiowej),
- okrągło-wklęsłe (pogłębienie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa: kifozy piersiowej oraz lordozy lędźwiowej).
Jak przeciwdziałać wadom postawy?
Podstawą profilaktyki w zakresie wad postawy jest usunięcie czynników ryzyka. Kluczowe znaczenie w zakresie zapobiegania i ograniczenia postępu już istniejących nieprawidłowości ma także reedukacja dotycząca prawidłowych nawyków czyli przyjmowania określonej pozycji ciała podczas wykonywania codziennych czynności.
Rolą przede wszystkim rodziców ale również pedagogów i dyrektorów szkół jest dbanie o prawidłowy rozwój dziecka także w tym zakresie. Niezdiagnozowane i nieleczone wady postawy mogą prowadzić do ograniczenia ogólnej sprawności fizycznej, a w dalszej perspektywie do rozwoju zmian zwyrodnieniowych i niepełnosprawności nawet we wczesnym wieku. Co więcej, problemy z prawidłową postawą, szczególnie u najmłodszych negatywnie wpływają na pracę wielu układów – m.in. oddechowego, krwionośnego czy trawiennego.
Bibliografia:
Górecki A. i in. (2009). Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w środowisku nauczania i wychowania – rekomendacje.
Wawrzyniak A. i in. (2017). Wady postawy u dzieci i młodzieży jako jeden z głównych problemów w rozwoju psychosomatycznym. Pediatria i Medycyna Rodzinna 13(1), s. 72-78.
