Wiosenne przesilenie czy może anemia?

Objawy anemii są dość wyraźne, a jednak łatwo je przegapić. Zmęczenie, senność, problemy ze snem czy rozdrażnienie najczęściej zrzucamy na karb przepracowania, bądź stresu, którego doświadczamy. Wraz z nadejściem wiosny myślimy też, że za nasze złe samopoczucie odpowiada „przesilenie wiosenne”, że stan ten szybko minie. Warto jednak zastanowić się, czy to na pewno wina przepracowania bądź wiosennego przesilenia? A może to nasz organizm daje nam znać, że niedostatecznie o niego dbamy, być może sygnalizuje nam w ten sposób, że coś jest nie tak? Przeczytaj i zastanów się, czy przypadkiem objawy, które u siebie zaobserwowałeś nie wskazują na występowanie anemii.

Anemia jest patologicznym stanem, wynikającym z dysproporcji między zapotrzebowaniem organizmu na tlen, a ograniczonymi możliwościami krwinek czerwonych do zaopatrywania narządów w tlen. Jest to stan chorobowy, który cechuje obniżenie poziomu hemoglobiny (Hb), hematokrytu (Ht) i/lub krwinek czerwonych (RBC) w porównaniu z normami przyjętymi dla określonego wieku rozwojowego. Mówiąc najprościej, w następstwie niedokrwistości zmniejsza się  zdolność krwi do transportu tlenu, co skutkuje zmniejszeniem utlenowania tkanek i narządów.

Niedokrwistość dzielimy na trzy grupy, w zależności od przyczyny jej wystąpienia:

• niedokrwistość spowodowana utratą krwi
• niedokrwistość będąca wynikiem upośledzonego wytwarzanie erytrocytów
• niedokrwistość związana ze skróconym okresem życia erytrocytów.

Istnieje kilka typów niedokrwistości, najczęstszą jest jednak niedokrwistość, z niedoboru żelaza. Stanowi ona 80% wszystkich anemii. Jest to stan, w którym z powodu zbyt małej ilości żelaza w organizmie dochodzi do upośledzenia syntezy hemu i powstania erytrocytów (krwinek czerwonych) mniejszych niż prawidłowe i zawierających mniej hemoglobiny.

Hemoglobina –  to białko, zawarte w erytrocytach, czerwony barwnik krwi, której zasadniczą funkcją jest transport tlenu z płuc do tkanek organizmu.

Główne przyczyny niedoboru żelaza są związane z nadmierną jego utratą, upośledzonym wchłanianiem, zwiększonym zapotrzebowaniem, bądź też zmniejszonym dowozem tego składnika. Najczęściej niedobór żelaza w organizmie jest konsekwencją utraty krwi, wynikającej z krwawienia z przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa, żylaki przełyku, choroba zapalna jelita grubego, nowotwory, żylaki odbytu, obecność pasożytów). U kobiet utrata krwi związana jest także z występowaniem obfitych miesiączek, dlatego też na anemię cierpi bardzo wiele kobiet. Do niedoboru żelaza może dojść także wtedy, gdy organizm potrzebuje tego pierwiastka więcej niż zwykle. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo występuje np. w okresie ciąży, karmienia piersią, a także w okresie dojrzewania. Występuje także u wielokrotnych dawców krwi, noworodków i niemowląt. Natomiast zaburzenie wchłaniania może wystąpić u osób: po resekcji żołądka, z występującym stanem zapalnym jelit, chorobą wrzodową, przewlekłymi biegunkami, zespołem złego wchłaniania. Niewystarczająca podaż tego pierwiastka wynika z niewłaściwie zbilansowanej diety, która nie pokrywa zapotrzebowania organizmu.

Jakie są objawy?

Objawy anemii to osłabienie, szybkie męczenie się i utrata energii, zaburzenia i problemy z koncentracją, tachykardia (przyspieszone bicie serca), bóle i zawroty głowy, senność, zaburzenia snu, bladość skóry i błon śluzowych. W związku z tym, iż towarzyszące niedokrwistości objawy łatwo zrzucić na karb przepracowania, postawienie diagnozy i podjęcie leczenia może zostać odwleczone w czasie. Objawy wynikające z długotrwałego niedoboru żelaza to: sucha, popękana skóra, bolesne pęknięcia kącików ust, wygładzenie, pieczenie, zaczerwienienie języka, łamliwość, wypadanie, przedwczesne siwienie włosów, blade i kruche paznokcie z podłużnym prążkowaniem i rowkami, opaczne łaknienie, czyli spożywanie niejadalnych produktów, np. wapna, tynku, kartonu, itp., niebieskawe zabarwienie twardówek.

Jakie badania należy wykonać, aby wykryć anemię?

Aby rozpoznać niedokrwistość, należy wykonać badania laboratoryjne, przede wszystkim :

• OB – jest to badanie oceniające ogólny stan zdrowia i umożliwiające wykrycie stanów zapalnych związanych z różnymi chorobami;
• Morfologia krwi – to całościowa analiza wszystkich komórek krwi: krwinek czerwonych, białych i płytek. Jest podstawą diagnozy wielu chorób, w tym także anemii, w przypadku której, największe znaczenie ma zbadanie parametrów krwinek czerwonych (liczba krwinek czerwonych, hematokryt, hemoglobina, średnia objętość krwinek czerwonych, średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej, średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej).
• Żelazo – nieprawidłowy, niski poziom żelaza, może skutkować pojawieniem się anemii;
• Ferrytyna – przy niedoborach żelaza, występuje spadek stężenia ferrytyny. Badanie to najlepiej ocenia zasoby żelaza w organizmie;
• Transferryna – badanie to wykonuje się, gdy podejrzewa się niedobór bądź nadmiar żelaza. Transferryna jest białkiem, które reguluje stężenie jonów żelaza w osoczu i transportuje je do tkanek;
• Witamina B12 – niedobór tej witaminy w organizmie  może odpowiadać za pojawienie się anemii makrocytarnej;
• Kwas foliowy – jego niedobór również może być przyczyną pojawienia się niedokrwistości.

W przypadku anemii powstałej w wyniku niedoboru żelaza, należy zwrócić uwagę na to co jemy, i wprowadzić do naszego jadłospisu produkty bogate w ten mikroelement.

Do produktów bogatych w żelazo należą:

• mięso wołowe,
• jagnięcina,
• drób,
• ryby,
• wątróbka – zwłaszcza wieprzowa,
• ostrygi,
• rośliny strączkowe,
• żółtko jaja,
• suszone owoce,
• orzechy laskowe,
• zielone warzywa,
• produkty zbożowe.

Wchłanianie żelaza zależy oczywiście od aktualnego zapotrzebowania organizmu. Jednak w kontekście jego niedoboru warto wiedzieć,  iż do czynników, które ułatwiają jego wchłanianie należą: witamina C, dieta bogata w białka i aminokwasy oraz niskie pH soku żołądkowego. Natomiast wchłanianie żelaza zostanie zahamowane jeśli przyjmujemy leki zobojętniające kwas żołądkowy, a także pijemy kawę czy herbatę.

Niedokrwistość na pewno jest ważnym problemem, występującym na całym świecie. Przede wszystkim negatywnie wpływa na naszą jakość życia, poprzez występowanie przewlekłego zmęczenia i rozdrażnienie. Długo rozwijająca się anemia i powolne zużywanie zapasów żelaza, np. przy przewlekłym, utajonym krwawieniu, adaptacja do niedokrwistości może być tak dobra, że niepokojące objawy sugerujące, że może występować u nas anemia mogą pojawić się dopiero przy zagrażającym życiu stężeniu hemoglobiny.

Należy pamiętać, że leczenie anemii powinno zostać wdrożone po wykonaniu badań oraz po konsultacji z lekarzem i zgodnie z jego zaleceniami.

Źródła:

1. Kucharska K., Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Niedokrwistość z niedoboru żelaza, [w]: Curr Probl Psychiatry 2011, str. 590-594
2. Chełstowska M., Warzocha K., Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości, [w]: Onkologia w praktyce klinicznej 2006, tom 2, nr 3, str. 105-116
3. Podolak-Dawidziak M., Niedokrwistości, [w]: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013., str. 1615-16-18

Źródło ilustracji: http://pl.123rf.com/