Jedną z głównych zasad zdrowego żywienia jest ograniczenie spożycia soli kuchennej (chlorku sodu, NaCl) w codziennej diecie. Zwiększony udział soli w diecie zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, a także nowotworów żołądka.
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ilość soli nie powinna przekraczać 5g dziennie. Szczególnie ważne jest unikanie potraw solonych oraz konserwowanych oraz takich produktów, które zawierają dużą ilość soli kuchennej jak np. wędliny, pieczywo, sery.
Redukcja soli w pożywieniu powinna dotyczyć szczególnie osób, u których istnieje podwyższone ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, czy osób z schorzeniami nerek, ale nie tylko. Przyjęty trend spożywania soli jest uznany za szkodliwy dla organizmu i powinien być zredukowany na korzyść przypraw ziołowych i warzywnych, które ułatwiają uzyskanie wyraźnego smaku potraw bez ich przesalania, a przy tym zawierają cenne składniki. Dodatek przypraw do potraw jest mały (ok. 1%), tylko dlaczego skoro mają one korzystny wpływ na nasze zdrowie?
Charakterystyka niektórych przypraw:
Bazylia – ma działanie łagodzące, wzmacniające układ pokarmowy, pobudza też apetyt, przyśpiesza procesy trawienne, zapobiega wzdęciom.
Kurkuma – w świetle aktualnych badań, kurkuma jest jedną najlepszych substancji
anty-nowotworowych.
Kminek – korzystnie wpływa na procesy trawienne
Melisa – wzmacnia układ krążenia, powoduje obniżenie ciśnienia krwi, działa przeciwwirusowo
Szałwia – posiada właściwości antyseptyczne, stosowana do leczenia bólu gardła czy podrażnień jamy ustnej
Imbir – działanie przeciwzapalne, pobudza krążenie krwi, oczyszcza jelita oraz nerki.
Przykłady zestawiania przypraw z potrawami:
Warzywa (duszone, gotowane)
fasola – cząber, bazylia, estragon, papryka, cebula
kapusta biała – kminek, liść laurowy, jałowiec, cząber, pieprz, lubczyk, cebula, czosnek
soczewica – liść laurowy, cząber, pieprz, majeranek, czosnek, cebula
Mięsa
cielęcina – bazylia, gałka muszkatołowa, rozmaryn, koper świeży, kurkuma
wieprzowina – majeranek, liść laurowy, szałwia, kminek, tymianek, pieprz czarny i zielony, papryka, cebula, czosnek,
Ryby
pieczone – bazylia, pieprz biały, koper (liście), pietruszka (liście).
Napoje (w tym owocowe) – goździki, cynamon, melisa, wanilia, mięta, imbir.
Zastosowanie niektórych przypraw:
Anyż – surówki owocowe, sałatki, potrawy z jabłek i gruszek, kapusta czerwona, ciasta pieczone i smażone, napoje.
Bazylia świeża – surówki, sałatki, ser biały, sosy zimne, mięsa.
Cząber – potrawy z kapusty i roślin strączkowych, tłuste pieczone mięsa, kaczki, gęsi, sosy.
Estragon – owoce morza (kraby), omlety francuskie, ryby, cielęcina, sosy.
Jałowiec – dziczyzna, wieprzowina, wołowina, pasztety, farsze, potrawy z kapusty (bigos), barszcz czerwony, marynaty.
Kminek – potrawy z kapusty, z selera, z ziemniaków, potrawy z serów, mięsa duszone-wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki.
Melisa – koktajle, surówki, sosy zimne, ryby.
Szałwia – mięsa- baranina, wieprzowina, dziczyzna, kaczki, gęsi, pasztety.
Kurkuma (główny składnik curry) – potrawy z jaj, sosy, potrawy z drobiu, ryżu.
Imbir – napoje, potrawy z owoców, warzyw, ryb, potrawy z ryżu, zupy.
Autorką artykułu jest Pani Magdalena Koźlak.
Źródło: Brzozowska (2003). Przyprawy i ich rola w technologii gastronomicznej.
W: Podstawy technologii gastronomicznej, 74-95.
