Hemoroidy nazywane inaczej guzkami krwawniczymi lub krwawnicami, są prawidłowymi strukturami anatomicznymi w kanale odbytu. Hemoroidy to ciała jamiste wysłane śródbłonkiem naczyń włosowatych, które funkcjonują jako połączenia tętniczo-żylne. Ich budowa pozwala „domknąć” odbyt, a także formować właściwie stolec i trzymać gazy. Występują one w naszej budowie od urodzenia i jest to naturalny stan. Jeśli dojdzie do ich powiększenia i obrzmienia na skutek zwiększonego przepływu krwi mamy wówczas do czynienia z chorobą hemoroidalną (w codziennym użyciu błędnie wykorzystuje się nazwę hemoroidy – mając na myśli właśnie stan patologiczny). Co jest przyczyną choroby hemoroidalnej, jak się objawia i jak ją leczyć?
Choroba hemoroidalna jest bardzo powszechna i jest najczęstszą chorobą proktologiczną występującą w populacji ludzi dorosłych. Szacuje się, że nawet 50% społeczeństwa boryka się z tym problemem. Rozróżnia się hemoroidy zewnętrzne i wewnętrzne, zależnie od tego który splot żylny został przekrwiony. Guzki wewnętrzne są poduszkowatymi uwypukleniami utworzonymi przez sploty żylne i tkankę łączną powyżej linii grzebieniastej. Najczęściej występują 3 guzki wewnętrzne rozmieszczone na godzinach 3, 7, 11. Hemoroidy wewnętrzne klasyfikuje się wg skali Parksa:
I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz;
II – guzki wypadają na zewnątrz podczas wypróżniania, cofają się samoistnie;
III – guzki wypadają podczas wypróżniania, muszą zostać odprowadzone ręcznie;
IV – guzki utrzymują się na zewnątrz, nie można ich odprowadzić ręcznie.
Wczesne objawy choroby hemoroidalnej mającej związek z guzkami wewnętrznymi to m. in. wystąpienie krwawienia jasnoczerwoną krwią (podstawowy objaw). Krwawienie może wystąpić w trakcie lub bezpośrednio po oddaniu stolca. Intensywne i przedłużające się krwawienia mogą być przyczyną wystąpienia niedokrwistości. Częstym objawem jest także pojawienie się świądu w okolicy odbytu i pieczenia, czy też pojawienie się uczucia niepełnego wypróżnienia. Wbrew powszechnej opinii ból nie jest charakterystycznym objawem choroby hemoroidalnej (!), występuje w przypadku rozwoju zakrzepicy, zapaleniu guzka krwawniczego, a także w innych chorobach odbytu.
Natomiast zewnętrzne żylaki odbytu przebiegają zwykle bezobjawowo (tak jak w przypadku guzków wewnętrznych silny ból może pojawić się jeśli wystąpią zakrzepy). Hemoroidy zewnętrzne widoczne są na zewnątrz w pobliżu odbytu jako sinawe guzki.
Rozwój choroby hemoroidalnej związany jest z wystąpieniem zwiększonego ciśnienia krwi lub zastoju w splotach żylnych odbytu. Sprzyjają temu prozaiczne sytuacje codzienne, m. in.: siedzący tryb życia, nawykowe zaparcia, biegunki. Bardzo często choroba pojawia się u kobiet w ciąży. Choroba hemoroidalna może mieć także związek z przebiegiem innych, poważniejszych chorób, takich jak: guzy miednicy małej, marskość wątroby, wrodzony brak zastawek w żyłach trzewnych.
Jak rozpoznać chorobę hemoroidalną?
Często choroba hemoroidalna mylona jest z innymi chorobami odbytu, takimi jak: szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze, zapalenie zwieraczy odbytu. Aby diagnoza była trafna należy rozpocząć od przeprowadzenia wywiadu i oglądnięcia okolicy odbytu oraz wykonania badania palcem per rectum. Aby wykluczyć nowotwór należy wykonać dodatkowo badanie endoskopowe, najczęściej przy użyciu giętkiego sigmoidoskopu (pozwala na zbadanie ostatnich 60–80 cm jelita grubego). Jeśli występujące krwawienie nie jest typowe dla tego schorzenia, tj. krew jest ciemna, zmieszana z kałem, utajona, wskazane jest wykonanie kolonoskopii, która pozwoli wykluczyć chorobę nowotworową.
Jak leczyć chorobę hemoroidalną?
W leczeniu choroby hemoroidalnej przede wszystkim stosuje się leczenie objawowe, które pozwala zmniejszyć uczucie dyskomfortu. Zaleca się zwiększoną podaż błonnika i spożywanie większej ilości płynów co pozwoli uniknąć zaparć. Badania naukowe wykazują, że ma to wpływ zarówno na zmniejszenie poziomu krwawienia jak również na wypadanie hemoroidów. Ponadto chory powinien unikać długotrwałego parcia, a także przetrzymywania masy kałowej (nie należy powstrzymywać oddawania stolca). Zaleca się także stosowanie nasiadówek w naparze np. z kory dębu kilka razy dziennie po 10 min. Ponadto w aptekach dostępne są preparaty o działaniu ściągającym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym przeznaczone do leczenia choroby hemoroidalnej, które można kupić bez recepty. W zaawansowanych stadiach konieczne może być zastosowanie antybiotyku czy glikokortykosteroidów. W przypadkach zaawansowanej postaci choroby, w uporczywym jej przebiegu bądź nawrotowym charakterze konieczne może być leczenie zabiegowe. Może to być: zakładanie opasek na hemoroidy, skleroterapia polegająca na wstrzyknięciu środków zamykających dopływ krwi do hemoroidów, koagulacja laserowa, elektrokoagulacja, krioterapia. W ostateczności wykonuje się wycięcie hemoroidów, jednak zabieg ten wiąże się z bólem i ryzykiem wystąpienia powikłań.
Choroba hemoroidalna nazywana jest chorobą XXI wieku ze względu na bardzo dużą liczbę osób, które się z nią borykają. Bardzo często występuje u zawodowych kierowców czy pracowników biurowych ze względu na dużą liczbę godzin spędzonych w pozycji siedzącej. Do powstania choroby przyczynia się także nieodpowiednia, uboga w błonnik dieta. W przypadku tego schorzenia kluczowe znaczenie ma profilaktyka! Powinna się ona opierać na zbilansowanej diecie, regularnej aktywności fizycznej oraz stosowaniu odpowiedniej higieny.
Źródło:
Bartnik W., Choroby jelita grubego. Choroby odbytu. Guzki krwawnicze. [w:]Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013; str. 967-968.
Obcowska A., Kołodziejczak M., Choroba hemoroidalna – współczesne poglądy na temat etiopatogenezy oraz metod leczenia. Nowa Med 2016; 23(2): 61-76
www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/120793,choroba-hemoroidalna-czesc-5
www.gastrologia.mp.pl/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy
Źródło ilustracji: pl.123rf.com
