Wiosna, a z nią powracają do nas sezonowe smakołyki, które warto docenić nie tylko ze względu na ich wyjątkowy smak, ale także ze względu na korzyści zdrowotne. Mowa o nowalijkach – młodych, świeżych warzywach i owocach, które zaczynają wiosną podbijać nasze stoły.
Nowalijki to, jak sama nazwa wskazuje (z łacińskiego novālis – ziemia świeżo wzięta pod uprawę), warzywa i owoce, które pojawiają się na początku sezonu wegetacyjnego. W Polsce możemy cieszyć się nimi już od wczesnej wiosny, kiedy to pojawiają się na straganach pierwsze pomidorki, cebulki, szczypiorek, czy szpinak. Sezon na nowalijki trwa przez całą wiosnę i lato, aż do wczesnej jesieni, gdy zaczyna się obfite zbiory owoców. Nasze pierwsze nowalijki dostępne od marca do maja są najczęściej pochodzenia szklarniowego, z kolei polskie nowalijki „z pola” trafiają do klientów dopiero na przełomie maja i czerwca.
Warzywa uprawiane szklarniowo są smaczne, bogate w wartościowe minerały i błonnik, lecz ze względu na mniejszy dostęp słońca posiadają mniej witamin niż ich polowe rodzeństwo.
Nowalijki to sposób na urozmaicenie diety. Ich świeży, wiosenny smak i aromat wprowadzają odmianę po zimowych miesiącach, kiedy to często sięgaliśmy po mrożonki i przetwory. Sezonowe warzywa i owoce są też idealnym dodatkiem do sałatek, kanapek, smakowitych dań czy deserów. Dzięki nim, nasze posiłki są nie tylko zdrowsze, ale także bardziej atrakcyjne dla oka.
Wybierając nowalijki, wspieramy też lokalnych rolników oraz ograniczamy transport żywności na dalekie odległości, co przekłada się na mniejsze obciążenie środowiska. Dzięki temu, sięgając po sezonowe lokalne produkty, dbamy o naszą planetę i przyczyniamy się do ochrony środowiska.
Aby w pełni cieszyć się walorami smakowymi i zdrowotnymi nowalijek, warto pamiętać o kilku zasadach:
- Wybieraj produkty sezonowe, lokalne i od sprawdzonych rolników – sprawdzaj, skąd pochodzą warzywa i owoce, i staraj się wybierać te uprawiane w najbliższym otoczeniu.
- Unikaj przetworów – nowalijki najlepiej smakują na surowo lub poddane delikatnej obróbce termicznej. Długie gotowanie czy smażenie może pozbawić je części wartości odżywczych.
- Eksperymentuj w kuchni – wykorzystuj nowalijki w różnych daniach, sałatkach, kanapkach czy deserach. Pozwól sobie na kreatywność, a wiosenne warzywa i owoce staną się lubianym elementem Twoich posiłków.
- Dbaj o higienę – przed spożyciem nowalijek pamiętaj o dokładnym ich umyciu, a nawet namoczeniu aby pozbyć się ewentualnych pozostałości środków ochrony roślin, nawozów czy zanieczyszczeń.
- Przechowujmy je odpowiednio – nowalijki oczywiście najlepiej spożywać świeże. Jednocześnie pamiętajmy że wczesne warzywa najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu, takim jak lodówka, przy tym nowalijki dobrze przechowywać w wilgotnym środowisku. Możesz zawinąć warzywa w wilgotną ściereczkę lub ręcznik papierowy, co pomoże utrzymać odpowiednią wilgotność. Należy unikać pakowania nowalijek w szczelnie zamknięte torebki foliowe pozbawione dostępu do powietrza, ponieważ w takim środowisku warzywa mogą ulec zaparzeniu co może przyśpieszać przekształcenia azotanów w azotyny. Niektóre warzywa, takie jak sałata czy szpinak, można przechowywać nawet do tygodnia, jeśli odpowiednio dbamy o ich świeżość.
Podsumowując, nowalijki to prawdziwe skarby wiosny, które warto docenić za ich walory smakowe, zdrowotne oraz korzyści dla środowiska. Włączając je do swojej diety, wprowadzamy różnorodność oraz porcje tak potrzebnych warzyw i owoców do codziennych posiłków a przy okazji w drobny sposób wspieramy lokalne społeczności i rolników. Nie czekaj dłużej i sięgnij po sezonowe, pyszne nowalijki!
Źródła:
Ezatpour, Behrouz, et al. “Prevalence of parasitic contamination of raw vegetables in Khorramabad, Iran.” Food control 34.1 (2013): 92-95.
https://dietetycy.org.pl/nowalijki/
https://www.medonet.pl/zdrowie,nowalijki–warzywa–czy-sa-zdrowe–jak-sie-uprawia-,artykul,1731595.html
https://www.medonet.pl/zdrowie,nowalijki–warzywa–czy-sa-zdrowe–jak-sie-uprawia-,artykul,1731595.html
https://www.freepik.com/
