Kawa jest obecnie jednym z najpopularniejszych napojów pobudzających. Ale czy tak naprawdę znamy jej właściwości i sposób oddziaływania na nasz organizm? Czy każdy może ją spożywać?
Niniejszy artykuł ma na celu prezentację wpływu spożycia kawy na organizm człowieka.
Skład kawy
Najbardziej znanym związkiem chemicznym występującym w kawie jest kofeina. Warto jednak wiedzieć, iż napój ten zawiera w sobie ponad 700 innych substancji.
Najistotniejszymi składnikami kawy są: węglowodany, białka, tłuszcze, woda, alkaloidy, kwasy roślinne, substancje aromatyczne, minerały.
Ostateczny skład kawy jest uzależniony od tego czy przygotowana jest ona np. z ziaren palonych czy surowych. Nie bez znaczenia jest również gatunek rośliny z rodzaju Coffea wykorzystywanej przy produkcji kawy. Innymi czynnikami związanymi z samą uprawą roślin a mającymi wpływ na ostateczny skład napoju są:
• rodzaj gleby, na której uprawiana jest roślina,
• klimat upraw,
• sposób uprawy.
Kofeina najpowszechniej znany związek chemiczny w kawie.
Kofeina jest tzw. alkaloidem ksantynowym, będącym składnikiem wielu roślin takich jak ziarna kawy i kakaowca, orzeszków kola czy owoców guarany. Można ją, także otrzymywać syntetycznie. Jest traktowana jako naturalny pestycyd, ponieważ chroni rośliny przed insektami.
Kofeina została odkryta przez chemika niemieckiego pochodzenia, Friedricha Ferdinanda Rungego w 1819 roku.Jest substancją psychoaktywną i należy do grupy stymulantów. Obecnie stanowi dodatek do niektórych napojów energetyzujących lub gazowanych typu cola. Wchodzi w skład niektórych leków zarówno tych przepisywanych na receptę, jak i dostępnych bez recepty.
Pobudzające działanie kawy
Intensywne tempo życia sprawia, że częściej sięgamy po różnego rodzaju napoje pobudzające. Wśród nich na pierwszym miejscu jest bogata w kofeinę, kawa.
Oddziaływanie kawy na nasz organizm powoduje zmniejszenie uczucia zmęczenia oraz poprawę koncentracji uwagi, co przekłada się na wzrost efektywności i wydajności naszej pracy.
Kofeina jako substancja czynna w kawie
Kofeina to związek, który jest szybko i niemal całkowicie wchłaniany z przewodu pokarmowego człowieka do jego krwiobiegu, osiągający maksymalne stężenie po godzinie od spożycia. Warto dodać, iż podwyższone stężenie w organizmie utrzymuje się do 4 godzin, stąd też po spożyciu kawy odczuwamy więcej energii.
Ciekawym jest również fakt, iż kobiecy organizm posiada zdolność do szybszego eliminowania kofeiny, niż ma to miejsce w przypadku mężczyzn.
Osoby palące tytoń wykazują najszybsze tempo usuwania z organizmu tego związku, podczas gdy najdłużej trwa oczyszczanie organizmu osób, cierpiących na schorzenia wątroby.
Dawka śmiertelna kofeiny przy spożyciu doustnym wynosi dla człowieka około 150 mg na kilogram masy ciała.
Przykładowo:
Dla osoby ważącej przeciętnie 65 kg śmiertelna dawka wynosi 9750 mg co odpowiada ponad 72 filiżankom kawy!
Dla przykładu filiżanka kawy Arabica zawiera do 185 mg kofeiny. Poniżej podano zawartość kofeiny w poszczególnych napojach i produktach:
• kawa parzona (207 ml) zawiera 80 – 135 mg kofeiny,
• kawa bezkofeinowa (207 ml) zawiera 5–15 mg kofeiny,
• coca-cola (335 ml) zawiera 34 mg kofeiny
• napój energetyczny (np. red bull o pojemności 250 ml) zawiera 80 mg
Kaloryczność kawy
Kofeina przyspieszając proces spalania tłuszczów może być czynnikiem działającym wspomagająco w odchudzaniu. Tzw. mała czarna bez cukru to tylko 2 kcal na 100 ml napoju. Dodając cukier, śmietankę oraz inne dodatki zwiększamy kaloryczność kawy. Filiżanka kawy posłodzona dwiema łyżeczkami cukru zawiera 50 kcal. 200ml kawy z dodatkiem mleka 0,5% dostarcza 48 kcal a z mlekiem 2% - 63 kcal. Kawa zabielona mlekiem o 3,2% zawartości tłuszczu odpowiada spożyciu 76 kcal. Kawa może dostarczać nawet 500 kcal jeśli dodatkowo zostanie podana z bitą śmietaną czy lodami.
Kto powinien uważać na spożycie kawy?
Zmniejszone spożycie kofeiny jest zalecane m.in. matką karmiącym.
Matki karmiące piersią powinny ograniczyć jej spożycie, mając na uwadze fakt przenikania kofeiny wraz z pokarmem do organizmu niemowlęcia. Niemowlę nie radzi sobie tak szybko z usuwaniem kofeiny z organizmu w porównaniu do osoby dorosłej. Proces ten może trwać nawet do kilkunastu godzin.
Największe stężenie kofeiny w pokarmie kobiecym występuje od 0,5–2 godzin od wypicia napoju z jej zawartością. Dziecko otrzymuje wraz z mlekiem matki tylko 1% dawki kofeiny.
Zakładając, że średnio filiżanka kawy zawiera ok 135 mg kofeiny za bezpieczną dla dziecka ilość uznaje się wypicie 2 filiżanek kawy dziennie przez matkę. Wraz z mlekiem dostaje się do jego organizmu około 2,7 mg kofeiny.
Niepokojące objawy u dziecka mogą pojawiać się przy spożyciu przez matkę pięciu filiżanek kawy dziennie. Manifestuje się to zaburzeniami rytmu snu i czuwania u niemowlęcia.
W świetle badań holenderskich, które badały wpływ kawy na ciśnienie tętnicze krwi w trakcie ciąży, udowodniono że częste picie kawy podnosi tylko ciśnienie skurczowe krwi. Dotyczyło to jedynie pierwszego i trzeciego trymestru ciąży. Nie wykazano wpływu na pozostałe parametry ciśnienia, oraz nie stwierdzono żadnych negatywnych efektów na funkcję układu krążenia podczas ciąży.
Źródła:
1. http://monz.pl/abstracted.php?level=5&icid=990316 (dostęp: 17.11.2014 r.)
2. http://pediatria.mp.pl/karmienie-piersia/show.html?id=103226 (dostęp: 17.11.2014 r.)
3. http://dieta.mp.pl/zasady/show.html?id=73407 (dostęp: 17.11.2014 r.)
