Migrena to przewlekła choroba, cechująca się napadowymi bólami głowy, którym mogą towarzyszyć również inne dolegliwości. Należy do tzw. pierwotnych bólów głowy, czyli takich, które nie wynikają z występowania innych chorób. Jak rozróżnić ból migrenowy od zwykłego bólu głowy i czym jest aura?
Częstość występowania migreny zależna jest od wieku, płci i rasy. Migrena może pojawić się w każdym wieku (przy czym przed okresem dojrzewania odsetek osób cierpiących na bóle migrenowe wynosi ok. 4%), częściej występuje u płci żeńskiej. Szacuje się, że na migrenę choruje ok. 6% mężczyzn i 18% kobiet. Dokładny odsetek nie jest jednak znany, ponieważ znaczna część chorych, u których wystąpił ból, nie zgłasza się do lekarza. Najczęściej pierwszy epizod migrenowy występuje przed 40. rokiem życia.
Migrena objawia się nawracającymi, silnymi bólami, najczęściej obejmującymi jedną stronę głowy. Ból jest pulsujący i zwykle nasila się pod wpływem aktywności fizycznej, mogą towarzyszyć mu nudności, a nawet wymioty, jak również nadwrażliwość na światło, dźwięki, zapachy. Jego wystąpienie może być poprzedzone pojawieniem się dolegliwości neurologicznych. Wówczas mówimy o MIGRENIE Z AURĄ. Aura to ogniskowe objawy neurologiczne, pojawiające się bezpośrednio przed wystąpieniem bólu głowy, trwające nie dłużej niż 60 min. (zwykle ok. 5-20 min.). Do objawów aury zalicza się wystąpienie:
- objawów wzrokowych (aura wzrokowa – najczęstsza) – mroczki, błyski, świecące punkty, rozszczepiające się ubytki pola widzenia, zniekształcenie obrazu;
- objawów czuciowych (aura czuciowa) – mrowienie i parestezje (czucie opaczne), zwykle występujące w obrębie połowy twarzy lub jednej, albo obu kończyn po jednej stronie ciała;
- niedowładów (aura ruchowa) – sporadyczna lub rodzinna migrena;
- afazji/dysfazji – zaburzenia funkcji językowych;
- zawrotów głowy, zaburzeń równowagi, osłabienia słuchu, szumu w uszach, podwójnego widzenie, niedowidzenia obuocznego równocześnie skroniowego i przynosowego, ataksji (zespół objawów określających zaburzenia koordynacji ruchowej ciała), zaburzeń świadomości.
Objawy aury są całkowicie odwracalne i zwykle ustępują tuż przed wystąpieniem bólu, można zatem powiedzieć, że aura jest zapowiedzią migreny. Nie występuje ona jednak u wszystkich cierpiących na migrenę osób. Szacuje się, że aura występuje u nie więcej niż 31% chorych na migrenę. Nie można zatem oprzeć rozpoznania na występowaniu aury, gdyż bardzo dużo przypadków migreny zostałoby pominiętych.
Typowy ból migrenowy u dorosłych trwa zwykle 4-72 godzin, a średnia częstość napadów bólu głowy wynosi 1-2 w miesiącu. Do najczęstszych czynników wywołujących napady migreny zalicza się:
- stres albo odprężenie po stresie (np. weekend), lęk, przygnębienie;
- zmiana pogody, zwłaszcza spadek ciśnienia atmosferycznego;
- menstruacja lub owulacja;
- niedobór snu lub jego nadmiar;
- nadmierny wysiłek fizyczny;
- niektóre produkty spożywcze, np.: czekolada, orzechy, owoce cytrusowe, produkty zawierające kofeinę, glutaminian monosodowy (wzmacniacz smaku i zapachu), azotany i azotyny, aspartam, produkty przetworzone, fermentowane, kiszone, marynowane;
- alkohol (przede wszystkim wino czerwone, wermut);
- odwodnienie;
- niektóre leki, np.: doustne środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza, donory tlenku azotu;
- bodźce zewnętrzne, takie jak błyski, światło, hałas;
- silne zapachy;
- przebywanie na dużych wysokościach.
Migrena często jest epizodyczna, a ból głowy występuje przez mniej niż 15 dni w miesiącu. Jeśli ból głowy występuje częściej niż 15 dni w miesiącu i trwa to dłużej niż przez okres 3 kolejnych miesięcy, a cechy migrenowego bólu głowy stwierdza się przez co najmniej 8 dni w miesiącu, mówimy wówczas o migrenie przewlekłej. Migrena epizodyczna może zmienić się w migrenę przewlekłą. W rozpoznaniu migreny kluczowe znaczenie ma dobrze zebrany wywiad, nie istnieje bowiem badanie diagnostyczne, które pozwoliłoby postawić diagnozę. Objawy podobne do tych występujących przy migrenie występują przy wielu chorobach mózgu. Z tego też względu w przypadku wystąpienia migreny z aurą inną niż wzrokowa lub wystąpienia aury bez bólu głowy należy wykonać badania neuroobrazowe. Zwłaszcza u osób starszych w takiej sytuacji należy różnicować migrenę z:
- napadem przemijającego niedokrwienia mózgu
- napadem padaczkowym częściowym prostym.
Migrena zwykle nie wymaga pilnej interwencji lekarskiej, są jednak sytuacje, w której jest ona niezbędna. W przypadku wystąpienia, oprócz bólu głowy, zaburzeń świadomości, utraty przytomności lub narastającego niedowładu kończyn należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Ważne jest, aby osoby z rozpoznaną migreną, w przypadku pojawienia się kolejnego bólu, jak najszybciej przejęły lek przeciwbólowy, który został wskazany przez lekarza. Pacjent nie powinien czekać, z nadzieją, że ból sam przejdzie. Skuteczność leczenia zależy bowiem w dużej mierze od szybkości przyjęcia leku, który należy przyjąć nim ból osiągnie maksymalne nasilenie.
Leczenie migreny przede wszystkim obejmuje unikanie czynników wywołujących napady, w tym także leków. Dostępne jest również leczenie farmakologiczne, które można podzielić na dwa rodzaje: leczenie doraźne oraz leczenie profilaktyczne.
W leczeniu doraźnym stosuje się leki przeciwbólowe (paracetamol, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne), pochodne ergotaminy lub tryptany. Jeśli po stosowaniu leku z jednej grupy nie następuje poprawa, należy rozważyć stosowanie leku z innej grupy. W przypadku występowania nudności lub wymiotów zasadne może być stosowanie leku przeciwwymiotnego. Niestety, jeśli bóle głowy występują bardzo często i konieczne jest przyjmowanie dużych dawek leków może rozwinąć się ból głowy z nadużywania leków przeciwbólowych. To bardzo trudny do leczenia i negatywnie wpływający na codzienne funkcjonowanie ból.
Natomiast w profilaktycznym leczeniu migreny należy codziennie przyjmować lek, zaczynając od małej dawki, stopniowo ją zwiększając, aż do uzyskania efektu terapeutycznego lub osiągniecia dawki maksymalnej. Próba leczenia danym lekiem powinna trwać od 2-3 miesięcy. Jeśli zastosowany lek przeniesie widoczną poprawę, tj. liczba napadów bólu migrenowego zmniejszy się, należy ją kontynuować >6 miesięcy. Całkowite wyleczenie migreny nie jest możliwe. Częstotliwość napadów migrenowych może być bardzo różna (od bólów występujących niemal codziennie, do kilku epizodów w całym życiu) i może się różnić w różnych etapach życia.
Podsumowując, migrena nie jest chorobą zagrażającą życiu, ale na pewno znacznie wpływa na codzienne funkcjonowanie i jakość życia. Powikłania migrenowe zdarzają się bardzo rzadko, należą do nich: stan migrenowy (to ból migrenowy, który utrzymuje się dłużej niż 72 godziny) oraz migrenowy udar mózgu (występuje, gdy objawy neurologiczne występujące jako aura utrzymują się dłużej niż tydzień i są spowodowane ogniskiem niedokrwienia mózgu). Należy pamiętać o unikaniu czynników, które mogą wywołać napad bólu migrenowego, a w przypadku jego pojawienia się o szybkim przyjęciu leku.
Źródło:
- Członkowska Anna, Bodzioch Marek, Wybrane choroby układu nerwowego
s. 2081-2086 [w]: Interna Szczeklika 2013 - www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/133310,migrena-kryteria-diagnostyczne-leczenie-wskazania-do-konsultacji (dostęp: 22.08.2018)
- neurologia.mp.pl/choroby/150555,migrena (dostęp: 22.08.2018)
Źródło ilustracji: pixabay.com
