Nie daj sie odwodnieniu!

O tym jak potrzebna do życia jest woda nie trzeba nikogo przekonywać. Zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, szczególnie w przypadku małych dzieci i osób starszych, może być tragiczne w skutkach. Jak zatem rozpoznać odwodnienie organizmu i mu zapobiegać?

Woda jest niezbędna do życia. W zależności od wieku i zawartości tkanki tłuszczowej, stanowi ona około 60 % masy ciała. Pełni ona rolę środka transportu (głównie w krwioobiegu) i bierze udział w procesach metabolicznych zachodzących w organizmie. Woda odgrywa także kluczową rolę w procesie termoregulacji, to jest utrzymywaniu stałej temperatury ciała. Woda wydalana jest z organizmu wraz z moczem, kałem, potem oraz w trakcie oddychania. Odwodnienie organizmu stanowić może poważne zagrożenie dla zdrowia, a w ciężkich przypadkach nawet życia, osoby nim dotkniętej. Szczególnie niebezpieczne jest dla niemowląt, małych dzieci i osób starszych. Jak zatem rozpoznać oznaki odwodnienia?

Łagodne odwodnienie objawia się:

• suchością i spierzchnięciem ust;
• poczuciem pragnienia;
• suchością skóry;
• bólem i zawrotami głowy;
• sennością i zmęczeniem – u dzieci demonstruje się głównie zmniejszoną chęcią do zabawy, ospałością;
• zmniejszoną ilością oddawanego moczu. W przypadku niemowląt rodziców powinni zwrócić szczególną uwagę, jeżeli pieluszka dziecka przez 3 godziny pozostaje sucha;
• niewielka ilość łez w czasie płaczu;
• zaparciami.

Ciężkie odwodnienie, wymagające interwencji medycznej, demonstruje się:

• bardzo silnym pragnieniem;
• poczuciem podenerwowania, zwiększonej drażliwości, w przypadku niemowląt i małych dzieci występować może również senność;
• suchością jamy ustnej, skóry i błon śluzowych;
• małą ilością oddawanego moczu lub też jego całkowitym brakiem. Mocz w przypadku silnego odwodnienia ma ciemniejszą barwę niż normalnie;
• zapadnięciem oczu;
• brakiem elastyczności skóry – u osób odwodnionych w przypadku „uszczypnięcia”, skóra nie wraca naturalnie na swoje miejsce;
• zapadniętym ciemiączkiem u niemowląt;
• niskim ciśnieniem krwi i szybszym biciem serca;
• przyspieszonym oddechem;
• majaczeniem, utratą przytomności.

 Zapobieganie? Nawadnianie!

Zapotrzebowanie na wodę w przypadku zdrowej osoby dorosłej wynosi około 0,04 kg na każdy kilogram masy ciała. Oznacza to, że osoba ważąca 70 kg powinna przyjmować około 2,8 litra płynów na dobę. Inna reguła mówi, że na każdą kalorię spożywanego powinniśmy wypijać 1 mililitr wody, co przy uwzględnieniu średniego zapotrzebowania energetycznego daje około 2-2,5 litra na dobę. Picie większej ilości wody jest konieczne w przypadku zwiększonego narażenia organizmu na przegrzanie i odwodnienie – podczas upałów, uprawiania aktywności fizycznej a także przy wysokiej gorączce oraz w przypadku wystąpienia biegunki i wymiotów. Źródłami wody w diecie mogą być woda pitna, niesłodzone i słodzone napoje, nektary, soki owocowe i warzywne, a także mięso, ryby, wędliny, jaja i twarogi.

Jak się nie dać odwodnieniu?

W przypadku odwodnienia kluczową rolę odgrywa szybka reakcja. Najlepiej wiedzą o tym mamy maluchów, których często dotyka odwodnienie. W razie zaobserwowania pierwszych objawów charakterystycznych dla stanu odwodnienia konieczne jest uzupełnienie poziomu płynów w organizmie. Kluczowa jest tu zasada, „mało ale często”, czyli zamiast wypijać na raz pół butelki wody, lepiej dawkować sobie płyny i pić częściej. Jest to szczególnie istotne, jeżeli odwodnieniu towarzyszą wymioty. Poza wodą, osobie odwodnionej podawać można również dostępne w aptece środki nawadniające zapobiegające odwodnieniu. Dostarczają one nie tylko wody, ale również soli mineralnych, które są niezbędne do przywrócenia odpowiedniej równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. W przypadku odwodnienia, szczególnie jeżeli jest ono skutkiem dolegliwości żołądkowych, należy unikać picia napojów gazowanych, napojów zawierających kofeinę oraz soków owocowych. Należy również pamiętać, że w przypadku zaobserwowania objawów charakterystycznych dla ciężkiego odwodnienia, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub wezwać karetkę pogotowia ratunkowego jeżeli tego wymaga sytuacja. Może okazać się, że konieczne będzie podanie płynów dożylnie.

1. Żak I., Chemia Medyczna, Śląska Akademia Medyczna, Katowice, 2001
2. Mayo Clinic, Dehydration, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dehydration/basics/definition/con-20030056 [dostęp: 14.04.2015r.]
3. Frączek B., Gospodarka wodno-elektrolitowa organizmu, profilaktyka odwodnienia i strategie prawidłowego nawadniania sportowców, http://dieta.mp.pl/sport/show.html?id=107981 [dostęp 14.04.2015]

Źródło ilustracji: http://pl.123rf.com/