Zakażenia rotawirusowe są dużym problemem, dotykającym większość małych dzieci, stanowią drugą, po zakażeniach układu oddechowego, przyczynę hospitalizacji małych dzieci. Jak można się nimi zarazić i czy istnieje sposób, aby się przed nimi ustrzec?
Rotawirusy to patogeny znane już od początków lat 60. XX wieku, wysoce zakaźne, bardzo odporne na działanie niekorzystnych warunków, co czyni je trudnymi do wyeliminowania.
Rotawirusy są najczęstszą przyczyną ciężkich biegunek i odwodnienia u niemowląt i małych dzieci na całym świecie. Najczęściej rotawirusy dotykają dzieci w wieku od 3 miesięcy do 2 lat. Wirusy bardzo szybko rozprzestrzeniają się, do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową (fekalno-oralną) za pośrednictwem brudnych rąk, przez skażone pokarmy i napoje, a także poprzez bezpośredni kontakt z zarażoną osobą czy też kontakt z zainfekowanymi przedmiotami, rzadziej natomiast drogą kropelkową. Szerzeniu się zakażenia sprzyja mała dbałość o higienę np. niedokładne mycie rąk po skorzystaniu z toalety czy przed posiłkiem, ssanie palców czy umieszczanie w jamie ustnej różnych przedmiotów, co jest częstym zjawiskiem u małych dzieci.
Zarówno żłobki, przedszkola, szkoły jak i szpitale są miejscem zwiększonego ryzyka zakażenia rotawirusem. Wirusy są wydalane z kałem podczas biegunki w bardzo dużej ilości, ale także po jej ustąpieniu, przeżywając przez długi czas w środowisku oraz na powierzchni rąk. Większość dzieci przestaje wydalać rotawirusa po 20 dniach, możliwe jest jednak, że dziecko, które jest ogólnie zdrowe, nadal wydala wirusy w kale nawet do 7 tygodni. Ponadto często zakażenie występuje bezobjawowo, co utrudnia izolację osoby chorej i może prowadzić do szerzenia zakażenia wśród osób szczególnie narażonych na zachorowanie np. rodzeństwo lub osoby starsze – dziadkowie.
Infekcja ma zwykle ostry przebieg i trwa od 3 – 10 dni. Do charakterystycznych objawów należy zaliczyć: wodnistą biegunkę, której najczęściej towarzyszą wymioty (bądź występują wcześniej). U większości pacjentów występuje także ból brzucha, może również pojawić się podwyższona temperatura ciała. Przebieg choroby może doprowadzić do odwodnienia, stanowiącego szczególne zagrożenie życia dla niemowląt, zaburzeń metabolicznych (kwasica, zaburzenia elektrolitowe), niewydolności narządowej wymagających hospitalizacji i nawadniania pozajelitowego. Znane są także przypadki o bardzo ciężkim przebiegu, mające charakter martwiczego lub krwotocznego zapalenia jelit, które w konsekwencji mogą prowadzić do zgonu dziecka.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, każdego roku około pół miliona dzieci poniżej 5 roku życia umiera z powodu zakażeń rotawirusowych, którym można zapobiec poprzez szczepienie (zgony najczęściej dotyczą krajów rozwijających się). Ze względu na niewykształcone w pełni funkcje organizmu, biegunki rotawirusowe są szczególnie niebezpieczne dla niemowląt, u których następuje zachwianie równowagi ustroju.
Bardzo duża zakaźność oraz powszechna wrażliwość niemowląt i małych dzieci na zakażenie stanowią silny argument za propagowaniem szczepień przeciwko rotawirusom. Obecnie na rynku dostępne są dwie skuteczne szczepionki przeciwko rotawirusom. Szczepienie to należy wykonać u dzieci od 6 do 24 tygodnia życia, u których nie występują przeciwskazania do szczepień. Liczba dawek i schemat szczepień powinien być zgodny z zaleceniami producenta. Szczepienie chroni przed zachorowaniem co najmniej przez okres 3 lat.
Jak i gdzie zaszczepić swoje dziecko? Zapytaj o szczepienie lekarza pediatrę lub lekarza rodzinnego, który wystawi receptę na szczepionkę. Na podstawie recepty możesz zakupić ją w aptece. Średni koszt całego cyklu szczepień to ok. 700 zł, należy pamiętać, iż ceny mogą się różnić w aptekach. Szczepienie można wykonać w punktach szczepień. Pamiętaj, iż przed każdym szczepieniem, lekarz powinien zbadać dziecko w celu stwierdzenia czy może zostać zaszczepione tzw. kwalifikacja do szczepień.
Szczepienie przeciwko rotawirusom należy do szczepień zalecanych, zatem nie jest finansowane przez państwo, nie jest też obowiązkowe. To rodzice muszą zadecydować, czy poddadzą swoje dziecko szczepieniu, czy koszt zakupu szczepionki równoważy ryzyko związane z zachorowaniem. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, że szczepionka przeciwko rotawirusom jest ważnym środkiem pozwalającym zmniejszyć liczbę przypadków ciężkich biegunek wirusowych, a także umieralności dzieci związaną z rotawirusami.
Źródło:
- dr med. Kuchar Ernest, Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych, Akademia Medyczna we Wrocławiu. Zaraźliwość rotawirusów. [pediatria.mp.pl; dostęp: 18.11.2015]
- Czerwiońska-Szaflarska M., Łoś-Rycharska E., Biegunki rotawirusowe – dlaczego warto im zapobiegać. Przegląd Gastroenterologiczny 2011;6.
- World Health Organization [www.who.int; dostęp: 17.11.2015]
- Program Szczepień Ochronnych na rok 2016 [http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2015/63/akt.pdf; dostęp: 18.11.2015]
