Problem uzależnień w obecnych czasach dotyczy nie tylko przyjmowania określonych środków psychoaktywnych, tj. narkotyki, alkohol czy nikotyna, ale także odnosi się do bardzo silnej potrzeby wykonywania pewnych czynności.
W dobie XXI wieku, znacznym problemem jest uzależnienie od komputera, Internetu, TV czy telefonu.
Współczesne środki komunikacji, mają ogromny wpływ na rozwój psychiczny człowieka. Wielu z nas, nie potrafi sobie już wyobrazić życia bez telefonu czy komputera. Media stają się najważniejszym źródłem informacji i rozrywki dla ludzi.
Korzystanie z usług Internetowych jest dla jednostki źródłem satysfakcji, nagrodą. Z czasem jednak wrasta tolerancja na korzystanie z usług, co wiąże się z potrzebą coraz dłuższego korzystania w celu osiągnięcia zamierzonych korzyści.
Uzależnienie od Internetu, zwane powszechnie „siecioholizmem”, należy do uzależnień behawioralnych, charakteryzujących się potrzebą powtarzania pewnych zachowań, które zabierają uzależnionemu większość czasu, kosztem innych dotychczasowych zainteresowań czy obowiązków. Najczęściej uzależnienie przejawia się tym, że osoba ma trudności
w zaprzestaniu wykonywania danych czynności, a brak możliwości korzystania z Internetu, powoduje, że jest rozdrażniona, czy nawet agresywna. Do innych objawów odstawienia zalicza się: pobudzenie psychoruchowe, lek, obsesyjne myślenie o sieci internetowej, uczucie rozbicia, problemy z koncentracją, agresja skierowana głównie na osoby, które ograniczają dostęp do Internetu (komputera) [1].
Osoby uzależnione najczęściej tłumaczą, że korzystanie z Internetu (komputera) jest im niezbędne w nauce, czy też do wykonywania obowiązków związanych z pracą. Nowym przejawem uzależnienia w ostatnich czasach stała się także nieustanna potrzeba korzystania z portali społecznościowych (tj. Facebook, Instagram) i aktualizowania informacji na swój temat oraz śledzenia informacji na temat innych osób [2].
Kontakt za pośrednictwem Internetu czy telefonu zastępuje bezpośrednie kontakty
i spotkania ze znajomymi, rodziną. Coraz więcej czasu spędzamy przed TV, czy monitorem komputera, co skutkuje zatarciem relacji międzyludzkich. Bezpośrednie rozmowy zostają zastąpione krótkimi wiadomościami tekstowymi (sms), bądź ograniczają się wyłącznie do rozmów telefonicznych.
Wiek osób, korzystających z Internetu w ostatnich latach znacznie obniżył się, dostęp do urządzeń mobilnych mają coraz młodsze dzieci. Badania naukowe dowodzą, że korzystanie z urządzeń typu laptop, tablet czy smartphon przez dzieci poniżej 12 r.ż., może mieć wpływ na powstanie poważnych konsekwencji dla ich zdrowia [3].
Autorka publikacji, Cris Rowan – terapeutka zajęciowa, w swojej publikacji przedstawia
10 powodów (opartych na badaniach naukowych), dla których dzieci powinny ograniczyć korzystanie z urządzeń elektronicznych [3].
-
Gwałtowny rozwój mózgu.
Mózg dziecka trzykrotnie zwiększa swoją objętość od momentu narodzin do 2 r.ż., jednocześnie pozostając w okresie intensywnego rozwoju do 21 r.ż. . Wczesny rozwój mózgu jest stymulowany przez bodźce środowiskowe, natomiast stymulacja rozwijającego się mózgu zbyt wysokimi technologiami, może mieć wpływ na zaburzenia uwagi, opóźnienie funkcji poznawczych, zaburzenia uczenia się, wzrost impulsywności, czy też zmniejszenie zdolności samokontroli, np. napady złości.
-
Opóźniony rozwój fizyczny, spowodowany brakiem aktywności fizycznej.
Korzystanie z urządzeń elektronicznych ogranicza ruch dziecka. Czas, który dzieci mogłyby wykorzystać na uprawianie sportu, spędzają najczęściej przed komputerem – w pozycji siedzącej. Ruch wpływa na poprawę koncentracji i zdolności uczenia się, jest więc niezbędny w codziennym życiu dzieci, nie można o nim zapominać.
-
Rozwój otyłości.
Spędzanie czasu przed TV lub komputerem koreluje z wystąpieniem otyłości u dzieci, co w konsekwencji może prowadzić do rozwoju cukrzycy, a także kwalifikuje je do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia udaru mózgu lub zawału serca.
W badaniach stwierdzono, że u dzieci, które w swoich pokojach mają dostęp do komputera, występuje o 30% wyższy wskaźnik dzieci otyłych, w porównaniu do dzieci, które nie mają dostępu do komputera w swoim pokoju (korzystają z komputera sporadycznie).
-
Brak snu.
60% rodziców nie kontroluje swoich dzieci, które korzystają z urządzeń technologicznych, 75% z nich posiada dostęp do tych urządzeń w swoim pokoju,
w związku z czym, mają one pełna swobodę jeśli chodzi o dostęp do treści oraz czas użytkowania. 75% dzieci w wieku 9 i 10 lat w skutek korzystania z urządzeń mobilnych, nie poświęca na sen wystarczającej liczby godzin, co znajduje odzwierciedlenie, w wynikach, jakie osiągają w szkole – następuje ich obniżenie (Boston College 2012).
-
Rozwój chorób psychicznych
Nadużywanie komputera, TV, czy telefonu przyczynia się do rozwoju depresji dziecięcej, lęków, autyzmu, deficytu uwagi czy też choroby afektywnej dwubiegunowej, wahań nastrojów, bądź problemów z zachowaniem. Jedno na sześć kanadyjskich dzieci ma zdiagnozowaną chorobę psychiczną, a wiele z nich musi przyjmować silne leki psychotropowe.
-
Rozwój agresji
Treści przekazywane za pośrednictwem TV bądź zamieszczane w Internecie, niejednokrotnie przesycone są przemocą, która może wzbudzać w dzieciach agresję. W mediach znajduje się coraz więcej treści o tematyce seksualnej, przepełnionych przemocą fizyczną. Wszechobecna agresja w mediach, została uznana za zagrożenie dla zdrowia publicznego, ze względu na wpływ jaki ma na kształtowanie zachowań u dzieci.
-
Rozwój cyfrowego otępienia.
Przekaz multimedialny odznacza się szybkim tempem zmian, co może skutkować obniżeniem koncentracji u dzieci, a także mniejszymi zdolnościami rozwoju pamięci.
-
Powstanie uzależnienia.
Szybkie tempo życia sprawia, ze rodzice zbyt mało czasu poświęcają swoim dzieciom, relacje rodzic – dziecko są ograniczone, co skutkuje tym, że pociechy zaczynają korzystać z rzeczy, które mogą je uzależniać, wypełniają swój czas spędzając go przed TV czy komputerem.
-
Narażenie na promieniowanie.
W roku 2011 Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaklasyfikowała telefony komórkowe oraz inne urządzenia bezprzewodowe do kategorii „B2”, do której zaliczane są czynniki mogące wywołać raka, ze względu na emisję promieniowania. Jeden z kanadyjskich naukowców, James McNamee, w 2013 r., wydał oświadczenie, że dzieci są bardziej niż osoby dorosłe wrażliwe na działanie różnych czynników, ponieważ ich mózgi oraz układ odpornościowy wciąż się rozwijają.
-
Brak równowagi.
Sposób, w jaki dzieci są wychowywane i edukowane, przy wykorzystaniu technologii nie jest zrównoważony. Należy podjąć działania, aby ograniczyć czas, jaki dzieci poświęcają na korzystanie z urządzeń technologicznych.
Zarówno dostęp do Internetu, komputera czy TV, nie jest sam w sobie czymś złym. To narzędzia, które niewątpliwie są pomocne w edukacji i rozwoju, jednak należy mieć na uwadze, aby urządzenia z których korzysta dziecko, a także treści do których dociera, były dostosowane do jego wieku. Dziecko korzystające z Internetu bądź oglądające TV powinno pozostawać pod nadzorem rodzica, który będzie mógł kontrolować czas, jaki pociecha spędza przed ekranem.
Źródła:
1. Ogonowska A., Stop! Sieciocholizm. Dok. elekt. [http://ptem.org.pl/wp-content/uploads/2013/01/Agnieszka-Ogonowska_StopSiecioholizm.pdf; dostęp: 08.12.2014 r.]
2. Jasińska A., Klimkiewicz A., Sękowski K., Wojnar M., Uzależnienia behawioralne w praktyce lekarskiej. Dok. elekt. [http://mlodylekarz.pl/docs/uzaleznienia_s.pdf; dostęp: 10.12.2014 r.]
3. Rowan C., 10 Reasons Why Handheld Devices Should Be Banned for Children Under the Age of 12. Dok. elekt. [http://www.huffingtonpost.com/cris-rowan/10-reasons-why-handheld-devices-should-be-banned_b_4899218.html; dostęp: 10.12.2014 r.]
