Bezpłatne badania profilaktyczne finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia

Prawda o tym, że lepiej zapobiegać, niż leczyć jest znana już od dawna. Czemu zatem z tak dużym dystansem niektórzy z nas podchodzą do kwestii badań profilaktycznych? Ich wykonanie zajmuje zazwyczaj kilka lub kilkanaście minut, a pewności, że wszystko z naszym zdrowiem jest w całkowitym porządku, nie da się przecenić.

Każdy z nas chciałby wieść długie życie w jak najlepszym stanie fizycznym i psychicznym. Dobrego zdrowia życzymy sobie podczas uroczystości rodzinnych, a także przy okazji świąt i jubileuszów. W czasie spotkań towarzyskich, większość toastów wznoszona jest zwyczajowo „na zdrowie”. Tego samego wyrażenia używamy, kiedy w naszym otoczeniu komuś zdarzy się kichnąć. Dlaczego zatem, skoro tak często temat ten przewija się w codziennym życiu, nasze działania na rzecz jego poprawy kończą się zazwyczaj na pobożnych życzeniach? Warto wreszcie zmobilizować się i zrobić coś, co wyjdzie nam naprawdę na zdrowie. Najlepiej zacząć od gruntownego przeglądu swojego organizmu. Zrobienie kilku bezbolesnych badań profilaktycznych pozwala z reguły wykryć wszystkie nieprawidłowości w stanie zdrowia na wczesnym etapie. Wówczas niewielka modyfikacja stylu życia, lub wdrożenie odpowiedniego leczenia, pozwala uniknąć poważnych następstw zdrowotnych, wynikających z zaniedbania. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że wiele badań diagnostycznych wykonać można w ramach Programów Profilaktycznych finansowanych ze środków publicznych. Oznacza to, że są one bezpłatne i nielimitowane, czyli każda osoba, która spełnia określone w Programie wymogi (np. dotyczące wieku) może wykonać badanie bez żadnych opłat, niezależnie od liczby chętnych a niejednokrotnie również bez oczekiwania w kolejce.

Bezpłatne badania profilaktyczne skierowane do kobiet:

• CYTOLOGIA: Badanie cytologiczne jest podstawowym badaniem przesiewowym wykorzystywanym w diagnostyce raka szyjki macicy, który odpowiednio wcześnie zdiagnozowany jest prawie całkowicie wyleczalny. Każda kobieta w wieku 25-59 lat może wykonać je za darmo, co trzy lata, w ramach „Populacyjnego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy”. Do badania nie jest również potrzebne skierowanie. Lista ośrodków, które biorą udział w projekcie można znaleźć na stronie małopolskiego oddziału NFZ.

• MAMMOGRAFIA: Badanie mammograficzne umożliwia rozpoznanie zmian towarzyszących rakowi piersi już na bardzo wczesnym etapie. Możliwość wykonania bezpłatnej mammografii przysługuje kobietom w wieku 50-69 lat raz na 2 lata, a nawet częściej jeżeli należą do grupy szczególnego ryzyka (np. w związku z występowaniem przypadków raka piersi w najbliższej rodzinie). Badanie to jest wykonywane bezpłatnie i nie wymagają skierowania. Panie, które należą do populacji włączonej do badania zgłaszają się do jednej z wybranych placówek, która ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Ich listę znaleźć można na stronie małopolskiego oddziału NFZ.

• BADANIA PRENATALNE: Z roku na rok rośnie średni wiek kobiet rodzących. Zajście w ciąże po 35 roku życia wiąże się z wzrostem ryzyka wystąpienia patologii płodu uwarunkowanej aberracją chromosomalną. Jako że w Polsce około 8-10% kobiet rodzących stanowią panie z tej właśnie grupy wiekowej, istnieje konieczność przeprowadzenia badań prenatalnych, które dają możliwość wykrycia wad rozwojowych na wczesnym etapie ciąży. Umożliwia to bezpieczne prowadzenie ciąży i podjęcia wymaganego leczenia. W tym celu powstał Program Badań Prenatalnych. Zgodnie z wytycznymi Narodowego Funduszu Zdrowia, wskazaniami do przeprowadzenia bezpłatnych badań prenatalnych w ramach tego Programu są:

           – wiek od ukończenia 35 lat (badanie przysługuje kobiecie w danym roku kalendarzowym, w którym kończy 35 lat);

           – wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;

           – stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka;

           – stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenowo lub wieloczynnikową;

           – stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.

Z Programu Badań Prenatalnych skorzystać może każda kobieta w ciąży, która spełnia co najmniej jedno z tych wymagań. Badanie przeprowadzić można w jednym z podanych ośrodków. Ich listę znaleźć można na stronie małopolskiego oddziału NFZ. Wymagane jest skierowanie od lekarza prowadzącego ciąże, potwierdzające zasadność udziału w Programie (lekarz powinien wskazać nieprawidłowości w przebiegu ciąży i dołączyć wyniki badań).

Bezpłatne badania profilaktyczne skierowane zarówno do kobiet, jak i mężczyzn:

• BADANIA POD KĄTEM CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA: Stres, szybkie tempo życia, siedzący tryb życia, nieprawidłowa, bogata w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego dieta, palenie papierosów czy używanie substancji psychoaktywnych to tylko niektóre z przyczyn problemów z układem sercowo-naczyniowym takich jak udary, zawały serca czy nadciśnienie tętnicze. Niechlubne statystyki stawiają Polskę w gronie krajów europejskich, w których umieralność z powodu chorób układu krążenia jest najwyższa. Stanowią też one główną przyczynę zgonów w Polsce. W celu redukcji niekorzystnych następstw związanych z występowaniem chorób sercowo-naczyniowych powstał Program Profilaktyki Chorób Układu Krążenia. Program skierowany jest głównie do osób obciążonych czynnikami ryzyka, które w danym roku kończą kolejno: 35, 40, 45, 50 oraz 55 lat i u których dotychczas nie rozpoznano choroby układu krążenia. W ramach Programu u lekarza rodzinnego wykonać można bezpłatnie następujące badania:

-pomiar ciśnienia tętniczego;

-określenie BMI – wskaźnika masy ciała;

-badanie poziomu cholesterolu i trójglicerydów.

• BADANIE OKULISTYCZNE W KIERUNKU JASKRY: Jaskra jest podstępną chorobą oczu, na którą na całym świecie choruje ponad 70 milionów ludzi. Potrafi ona przez długi czas rozwijać się bezobjawowo, co jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ nieleczona prowadzi do nieodwracalnej utraty wzroku. Objawami charakterystycznymi dla jaskry są zawężenie pola widzenia i spadek ostrości wzroku. Do czynników, które powinny skłonić nas do zgłoszenia się na badania okulistyczne, są także: występowanie przypadków jaskry w rodzinie, wiek po 35 roku życia, niskie ciśnienie krwi, zaburzenia gospodarki tłuszczowej (hipercholesterolemia/hiperlipidemia), zbyt intensywnie leczone nadciśnienie krwi, migreny, uczucie stale zimnych stóp i dłoni, podwyższony poziom ciśnienia w oku oraz krótkowzroczność.Aby uniknąć trwałego uszkodzenia wzroku realizowany jest Program badań przesiewowych w kierunku wczesnego rozpoznania jaskry. Skierowany jest on do osób po 35. roku życia, którzy w ciągu ostatnich 24 miesięcy nie byli poddawani diagnostyce w kierunku jaskry. Badanie obejmuje:

– wywiad w kierunku jaskry;

– badanie okulistyczne przedniego i tylnego odcinka gałki ocznej;

– stereoskopową oceną tarczy nerwu wzrokowego;

– badanie ciśnienia śródgałkowego;

– badanie kąta przesączania.

Badania przesiewowe w kierunku wczesnego rozpoznania jaskry wykonywane są przez lekarza okulistę w ramach porady lekarskiej. Wymagane jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.

• BADANIA W KIERUNKU CHORÓB ODTYTONIOWYCH W TYM PRZEWLEKŁEJ OBTURACYJNEJ CHOROBY PŁUC: Palenie tytoniu jest jednym z największych wyzwań dla zdrowia publicznego. Około 9 milionów Polaków deklaruje, że pali codziennie. O skali zjawiska świadczy także rozpowszechnienie chorób, będących następstwem palenia tytoniu, takich jak nowotwory płuc czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Nałóg ten zbiera śmiertelne żniwo. Według szacunków, każdego roku w wyniku chorób, których czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu, umiera kilkadziesiąt tysięcy osób w wieku produkcyjnym. Program profilaktyki chorób odtytoniowych (w tym POChP) powstał w celu ograniczenia następstw zdrowotnych wywołanych paleniem tytoniu. Program podzielony jest na dwa etapy i skierowany jest odpowiednio:

– etap podstawowy – poradnictwo antytytoniowe – osoby powyżej 18. roku życia palące tytoń

– etap podstawowy – poradnictwo antytytoniowe z diagnostyką i profilaktyką POChP (z wykonaniem spirometrii) – osoby pomiędzy 40. a 65. rokiem życia (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia), które nie miały wykonanych badań spirometrycznych w ramach programu profilaktyki POChP w okresie ostatnich 36 miesięcy (także u innych świadczeniodawców), u których nie zdiagnozowano wcześniej, w sposób potwierdzony badaniem spirometrycznym, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (lub przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy).

– etap specjalistyczny – osoby powyżej 18. roku życia uzależnione od tytoniu (ICD-10: F17), skierowane z etapu podstawowego programu, lub z oddziału szpitalnego oraz zgłaszające się bez skierowania.

Listę podmiotów, które realizują Program znaleźć można na stronie internetowej małopolskiego oddziału NFZ.

Odnośniki do informacji o Programach Profilaktycznych realizowanych w pozostałych województwach:

1. Dolnośląski OW NFZ
2. Kujawsko-Pomorski OW NFZ
3. Lubelski OW NFZ
4. Lubuski OW NFZ
5. Łódzki OW NFZ
6. Mazowiecki OW NFZ
7. Opolski OW NFZ
8. Podkarpacki OW NFZ
9. Podlaski OW NFZ
10. Pomorski OW NFZ
11. Śląski OW NFZ
12. Świętokrzyski OW NFZ
13. Warmińsko-Mazurski OW NFZ
14. Wielkopolski OW NFZ
15. Zachodniopomorski OW NFZ

Źródło: Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia, http://www.nfz-krakow.pl/stronadlapacjenta/