W obecnych czasach, kiedy żywność coraz częściej produkowana jest na masową skalę i transportowana na ogromne odległości, zapewnienie bezpieczeństwa produktów trafiających codziennie na talerze miliardów ludzi na świecie, stanowi ogromne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Światowa Organizacja Zdrowia, chcąc podkreślić wagę problemu, zadecydowała, że tegoroczne obchody Światowego Dnia Zdrowia koncentrować się będą wokół hasła „Z pola na stół – uczyń jedzenie bezpiecznym”. Poniżej przedstawiamy 10 faktów dotyczących bezpieczeństwa żywności, o których każdy z nas powinien pamiętać.
Fakt 1. Ponad 200 chorób jest przenoszonych drogą pokarmową.
Miliony ludzi każdego roku w skutek kontaktu ze skażoną żywnością zapada na niebezpieczne choroby. Wiele z nich umiera. Sama tylko biegunka zabija rocznie około 1,5 miliona dzieci na całym świecie. Większość tych przypadków jest spowodowana spożywaniem zanieczyszczonej żywności i wody. Większości chorób przenoszonych drogą pokarmową zapobiec można poprzez właściwe przygotowywanie posiłków.
Fakt 2. Skażona żywność może wywołać długotrwałe problemy zdrowotne.
Najczęstszymi objawami zatruć pokarmowych są bóle brzucha, wymioty i biegunka. Należy jednak pamiętać, że zetknięcie się z żywnością skażoną metalami ciężkimi lub innymi, występującymi w naturze toksynami, może powodować także poważne, długoterminowe problemy zdrowotne, takie jak nowotwory i zaburzenia neurologiczne.
Fakt 3. Na choroby przenoszone drogą pokarmową szczególnie podatne są osoby z osłabioną odpornością.
Zakażenia wywołane skażoną żywnością są szczególnie niebezpieczne dla osób osłabionych i chorych. Mogą one prowadzić do poważnych chorób, a nawet śmierci. W przypadku niemowląt, kobiet ciężarnych, osób chorych i starszych, konsekwencje chorób przenoszonych drogą pokarmową, są zwykle poważniejsze i mogą skończyć się śmiercią.
Fakt 4. Do skażenia żywności może dojść na wielu etapach.
Droga produktów żywnościowych od producenta do konsumenta jest bardzo długa. Łańcuch produkcji i dystrybucji produktów żywnościowych jest zwykle rozbudowany i obejmuje wiele punktów pośrednich – począwszy od procesu produkcji w gospodarstwie, poprzez przetwarzanie, magazynowanie i transport, na dystrybucji do sklepów kończąc. Na każdym z tych etapów może dojść do skażenia żywności.
Fakt 5. Proces globalizacji sprawia, że problem bezpieczeństwa żywności staje się coraz istotniejszy i bardziej złożony.
Świat staje się globalną wioską. Proces ten jest coraz bardziej zauważalny również w przypadku produkcji żywności. W czasach globalizacji szczególną uwagę należy zwracać na kwestię bezpieczeństwa żywności, ponieważ w przypadku wystąpienia epidemii chorób przenoszonych drogą pokarmową, proces wycofywania produktu z rynku i sprawowanie nadzoru nad rozprzestrzenianiem się źródeł zakażenia staje się szczególnie skomplikowany.
Fakt 6. Bezpieczeństwo żywności jest dziedziną multisektorową i wielodyscyplinarną.
W celu poprawy bezpieczeństwa żywności, konieczne jest podejmowanie wspólnych działań przez specjalistów z różnych dziedzin i wykorzystywanie najlepszych dostępnych technologii. Niezbędne jest również nawiązywanie współpracy pomiędzy poszczególnymi jednostkami administracji na szczeblu centralnym, agencjami rządowymi i organami samorządowymi a przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego. Efektem koalicji powinna być poprawa bezpieczeństwa żywności i ulepszenie przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi partnerami.
Fakt 7. Zanieczyszczona żywność ma negatywny wpływ na stan gospodarki i kondycję finansową społeczeństwa.
Zanieczyszczenie żywności ma daleko idące skutki, wykraczające poza bezpośrednie konsekwencje dla zdrowia publicznego – wpływa na zachwianie eksportu żywności, turystykę, pogarsza sytuację finansową osób, których źródło utrzymania ma związek z żywnością (począwszy od rolników, na sprzedawcach żywności kończąc) oraz negatywnie wpływa na rozwój gospodarczy, zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się.
Fakt 8. Szkodliwe bakterie stają się oporne na leczenie farmakologiczne.
Coraz bardziej palącym problemem zdrowia publicznego staje się antybiotykooporność. Między innymi w skutek nieodpowiedzialnego i nadmiernego używania antybiotyków w rolnictwie, niektóre szczepy bakterii uodporniły się na działanie środków farmakologicznych. Antybiotykooporne drobnoustroje mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi za pośrednictwem zanieczyszczonej żywności.
Fakt 9. Każdy z nas ma wpływ na bezpieczeństwo żywności.
Bezpieczeństwo żywności jest kwestią wspólnej odpowiedzialności rządów, przemysłu, producentów, środowisk akademickich, jak i konsumentów. Każdy z tych podmiotów ma swoją rolę do odegrania. Bezpieczeństwo żywności może być osiągnięte jedynie wskutek wielosektorowego wysiłku specjalistów z różnych środowisk – toksykologów, mikrobiologów, parazytologów, specjalistów od żywienia, ekonomiki zdrowia, a także personelu medycznego i lekarzy weterynarii. Należy jednak pamiętać, że niezwykle istotną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa żywności odgrywają znajdujący się na końcu łańcucha dostaw konsumenci.
Fakt 10. Konsumenci muszą być dobrze poinformowani w zakresie praktyk dotyczących bezpieczeństwa żywności.
Ludzie powinni dokonywać świadomych i mądrych wyborów w kwestiach żywieniowych, by móc wdrożyć w życie właściwe praktyki. Dlatego też niezwykle istotna jest edukacja dotycząca między innymi zasad higieny podczas kontaktu z żywnością i przygotowywania posiłków, możliwych zagrożeń, wynikających ze spożycia skażonej żywności, czy też zasad czytania etykiet umieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych.
Źródła:
World Health Organisation, 10 facts on food safety, http://www.who.int/features/factfiles/food_safety/facts/en/index3.html [dostęp: 30.03.2015r.]
World Health Organisation, Food Safety, http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs399/en/ [dostęp: 30.03.2015r.]
