Fakty i mity na temat szczepień. Część II.

Kontrowersje wokół szczepień ochronnych w wielu przypadkach są powodem, dla którego rodzice rezygnują z zaszczepienia swojego dziecka. Mnogość, często sprzecznych ze sobą, informacji jakie do nich dociera powoduje, że wybór wiarygodnych danych jest trudny. Zachęcamy zatem do zapoznania się z II częścią artykułu Fakty i mity na temat szczepień, który pomoże rozwiać wątpliwości z zakresu szczepień ochronnych.

 

 

Dziecko otrzymuje przeciwciała z mlekiem matki i jest to wystarczająca naturalna ochrona.

CZĘŚCIOWO PRAWDA CZĘŚCIOWO FAŁSZ. Dziecko otrzymuje przeciwciała, ale ochrona ta nie jest wystarczająca.

Mleko kobiece zawiera przeciwciała chroniące przed wirusami i bakteriami, dlatego też dziecko karmione piersią ma większą odporność na choroby. W czasie ciąży, również przeciwciała są przenoszone z matki na dziecko. Ta ochrona jest kluczowa dla układu odpornościowego niemowlęcia podczas jego rozwoju – ale jest niewystarczająca.

Matki mogą przekazać dzieciom przeciwciała przeciwko chorobom, które same przeszły w przeszłości lub na które zostały zaszczepione. Ponieważ przeciwciała są szybko degradowane, dziecko jest pozostawione po pewnym czasie bez ochrony. Ponadto, przeciwciała przeciwko niektórym chorobom zakaźnym – jak krztusiec, nie są przekazywane dziecku wraz z mlekiem matki. Odporność bierna (od przeciwciał matczynych) i szczepienia mogą się wzajemnie uzupełniać, ich funkcja ochronna nie jest identyczna dlatego ochrona za pomocą szczepień ochronnych, i ta otrzymywana wraz z mlekiem matki nie powinny być stosowane wymiennie. Dzieci karmione piersią np. rzadziej cierpią na zapalenie opon mózgowych spowodowanych przez Haemophilus influenzae typu b (Hib) a także wytwarzają więcej przeciwciał ochronnych przeciw tym bakteriom po otrzymaniu szczepionki Hib.

Szczepionki skojarzone mają bezpośredni wpływ na występowanie autyzmu u dzieci.

FAŁSZ. W opublikowanym w 2011 roku, raporcie amerykańskiej organizacji Institute of Medicine  (IOM) pt. „Adverse Effects of Vaccines: Evidence and Causality”) zawierającym przegląd publikacji związanych z bezpieczeństwem szczepień, odnaleźć można informację, że dowody z dostępnych  i przeanalizowanych badań klinicznych uznanych jako wiarygodne (wzięto pod uwagę 22 opracowania, ale tylko 5 z nich uznano za wystarczająco dobre) wskazują iż, nie ma związku pomiędzy szczepionką MMR  a występowaniem autyzmu.

W przeprowadzonym polskim badaniu przez ekspertów z dziedziny wakcynologii trwającym od 2006 do 2007 roku, wykazano, że nie ma zależności miedzy szczepieniem MMR a ryzykiem wystąpienia autyzmu u dzieci. Do grupy badanej (przypadków) zakwalifikowano 96 dzieci do 14 roku życia, u których zdiagnozowano autyzm z terenu województwa małopolskiego. Natomiast grupę kontrolną stanowiła grupa  licząca 202 dzieci bez zaburzeń autystycznych (wyniki otrzymane w grupie kontrolnej porównywane są z wynikami w grupie badanej).

Badanie wykazało, że zaszczepienie dzieci szczepionka MMR  jak i monowalentną przeciwko odrze, nie powodowało wyższego prawdopodobieństwa wystąpienia autyzmu, wykazano ponadto, że autyzm występował częściej wśród dzieci niezaszczepionych przeciwko odrze.

 

Autyzm jest przeciwskazaniem do szczepień przeciwko odrze, śwince, różyczce (MMR).

FAŁSZ. Autyzm nie jest przeciwskazaniem do szczepień przeciwko MMR. Szczepionek przeciw odrze, śwince, różyczce, nie powinny otrzymywać osoby uczulone na żelatynę, lub na każdy inny składnik zawarty w szczepionce. Dodatkowo szczepionek tych nie powinno podawać się kobietom w ciąży. Warto również pamiętać, że kobiety po przyjęciu szczepionki powinny odczekać ok. 3 miesiące przed zajściem w ciążę. Szczegółowe informacje dotyczące szczepień są dostępne w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia – Program Szczepień Ochronnych.  Kolejnym przeciwskazaniem do przyjmowania szczepionek jest sytuacja gdy pacjent przyjmuje chemioterapię bądź glikokortykosteroidy w dużych dawkach. U osób przyjmujących produkty z krwi, takich jak immunoglobuliny szczepionka MMR powinna być odroczona od 3 do 11 miesięcy w zależności od produktu i dawki podawanej krwi.

Każdy produkt leczniczy dopuszczony do obrotu, zawiera informację zarówno dotyczącą wskazań jak i przeciwskazań do jego stosowania, podanych w charakterystyce produktu leczniczego. Na dzień 29 maja 2014 r. z pozyskanych informacji z aptek i hurtowni farmaceutycznych, wynika iż z dwóch dopuszczonych do obrotu preparatów szczepionkowych w Polsce, w sprzedaży znajduje się tylko jeden –  M-MRVAXPRO.

Szczepienia wykonywane zbyt wcześnie u dziecka np. w pierwszych dniach życia wywołują niepotrzebne ryzyko.

FAŁSZ. W 2010 roku przeprowadzono badanie, które może uspokoić rodziców, obawiających się, że ich dzieci otrzymują zbyt dużą liczbę szczepień w pierwszym roku życia a ich podanie ma związek z wystąpieniem powikłań neuropsychologicznych.

 

BADANIE 1. Celem badania była ocena, czy szczepienia u dzieci były wykonywane terminowo,  (czyli, czy każda szczepionka została podana dziecku w ciągu 30 dni od zalecanego wieku zaszczepienia). Badanie miało posłużyć do oceny, czy kumulacja szczepionek w początkowym okresie życia dziecka, wywołuje choroby neruopsychologiczne.

 

Przebadano 726 dzieci w wieku od 7 do 10 roku życia, które zaszczepiono w pierwszym roku życia. Dzieci szczepiono na:

• zapalenie wątroby typu B(83%)
• polio (79%)
• DTP(65%)
• Hib(53%).

 

Badanie dowiodło, że terminowe przeprowadzanie szczepień, (co wiąże się także z podaniem kilku szczepionek w pierwszym roku życia) a tym samym kilka wykonanych szczepień nie ma związku z występowaniem autyzmu u tych dzieci.

Badanie jednoznacznie wykazało, iż terminowe przeprowadzenie szczepienia u noworodków nie ma związku z wystąpieniem zmian neuropsychologicznych od 7 do 10 lat po zaszczepieniu.

Nie stwierdzono, aby szczepienie w okresie niemowlęcym w zalecanym terminie miało jakiś negatywny wpływ na powstawanie zmian  neuropsychologicznych w latach późniejszych.

 

BADANIE 2. Kolejne badanie również potwierdza, że nie istnieje związek pomiędzy liczbą przyjmowanych szczepionek a występowaniem autyzmu. Badanie polegało na porównaniu grupy dzieci u których zdiagnozowano autyzm, z grupą dzieci zdrowych w wieku od 6 do 13 roku życia. Grupy porównano pod względem liczby i rodzaju wykonanych szczepień do 2 roku życia. Ostatecznie w badaniu udział wzięło 256 dzieci z autyzmem oraz 752 zdrowych dzieci, urodzonych miedzy rokiem 1994 a 1999.
Wyniki przedstawione w badaniu potwierdzają że, brak jest dowodów na związek między wykonanymi szczepieniami w ciągu 2 pierwszych lat życia a wystąpieniem autyzmu.

 

Wyniki badania potwierdzają, że strach rodziców przed przyjmowaniem zbyt dużej liczby szczepionek w krótkim okresie czasu przez ich dzieci, nie ma potwierdzenia w badaniach klinicznych. Nie ma podstaw do wnioskowania, że dzieci z autyzmem były bardziej narażone na antygeny zawarte w szczepionkach podczas pojedynczych dawek w ciągu pierwszych 2 lat życia w porównaniu do dzieci bez zdiagnozowanego autyzmu.

 

U dzieci z wrodzonymi zaburzeniami metabolizmu, po zaszczepieniu wzrasta ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

FAŁSZ. Dzieci z dziedzicznymi zaburzeniami metabolizmu stanowią potencjalną grupę dużego ryzyka rozwoju chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, jednak informacje dotyczące dawek szczepionek i ich bezpieczeństwa w tej populacji są ograniczone.

Jednakże badanie przeprowadzone na 77 osobach, w grupie dzieci do 18 roku życia, z wrodzoną chorobą metaboliczną, nie potwierdziło aby istniał związek między zaszczepieniem a wzrostem ryzyka wystąpienia działań niepożądanych (w tym hospitalizacji lub wizyt na ostrym dyżurze w ciągu 30 dni od zaszczepienia) wśród dzieci z zaburzeniami metabolizmu. W grupie dzieci badanych, podano 4 dawki DTaP, 3 dawki: IPV/OPV (inaktywowana szczepionka przeciw polio/doustna szczepionka przeciw polio), HBV (przeciwko Wirusowemu Zapaleniu Wątroby typu B), HIB (Haemophilus influenza type B) i 1 dawkę MMR. W badaniu  nie wykazano, aby szczepienia miały związek ze wzrostem ryzyka wystąpienia poważnych działań niepożądanych przez miesiąc od podania szczepionki.

 

Powikłań poszczepiennych jest więcej niż po chorobach na które szczepimy.

FAŁSZ. Ciężkie powikłania poszczepienne zdarzają się bardzo rzadko.

Na stronie PZH, odnaleźć można informacje na temat częstości występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), które zależą od rodzaju szczepionki. Przy szczepionkach stosowanych w Polsce jeden NOP występuje przeciętnie raz na 10.000 szczepień. Dla poszczególnych szczepionek, pod względem ich częstości, rozróżnia się odczyny:

• bardzo częste (>1/10 podanych dawek),
• częste (>1/100 dawek),
• umiarkowanie częste (>1/1000 dawek),
• rzadkie (>1/10 000 dawek),
• bardzo rzadkie (<1/10 000 dawek).

Dla przykładu, objawy porażeń po podaniu doustnej szczepionki przeciwko poliomyelitis występują z częstością 1/1 milion zastosowanych dawek, natomiast objawy miejscowe po wstrzyknięciu szczepionki skojarzonej przeciwko odrze, śwince i różyczce występują z częstością 1/10 podanych dawek.

Więcej na temat niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) mogą Państwo przeczytać w artykule „Ciężki Niepożądany Odczyn Poszczepienny, częsty czy nie?

 

Odczyn poszczepienny i niepożądany odczyn poszczepienny to dwie różne rzeczy.

PRAWDA. Odczyn po szczepieniu występuje zawsze po podaniu szczepionki, mówimy wtedy o reakcji układu odpornościowego na szczepionkę – dochodzi do produkcji przeciwciał i komórek odpornościowych. Jest to zazwyczaj spodziewana reakcja organizmu, która zależy od rodzaju podanej szczepionki, jej składu oraz indywidualnej reakcji osoby szczepionej. Natomiast niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) to nasilone reakcje o dłuższym czasie utrzymywania się, np. 3-4 dni lub dłużej oraz o większym nasileniu, obejmującym np. całe ramię a nie tylko miejsce wkłucia jak to może wystąpić przy odczynach po szczepieniu

 

Nie szczepi się przeciwko chorobom, które w danym kraju nie występują.

FAŁSZ. Czy celowe jest szczepienie przeciw chorobom których już nie ma w moim kraju?

W przypadku ospy prawdziwej, która została zlikwidowana (wyeradykowana) na świecie, szczepienia nie są stosowane. Stosujemy je jednak w stosunku do chorób, które zostały wyeliminowane w naszym regionie, ale występują w krajach sąsiednich lub nawet w odległych obszarach globu. Spadek zachorowań na daną chorobę powoduje brak występowania w populacji odporności naturalnej. W związku z tym mieszkańcy takiego obszaru są w wysokim odsetku podatni na zachorowanie na tę chorobę. W dzisiejszych czasach można łatwo przywlec chorobę nie występującą w Polsce nawet z odległych zakątków ziemi. Zawleczenie niektórych chorób zakaźnych do Polski z terenów gdzie występują one powszechnie potencjalnie może doprowadzić do szybkiego rozwoju epidemii w naszym kraju.

W niektórych krajach, np. w Anglii i Francji, pod wpływem ruchów antyszczepionkowych zaniechano w pewnym okresie szczepień przeciw krztuścowi i szczepień przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR). Doprowadziło to do szybkiego nawrotu chorób, wielu ciężkich powikłań i zgonów u dzieci. Jednocześnie podjęto wiele działań mających na celu szybkie przywrócenie masowych szczepień.

 

 

Źródło:

1. http://szpital.e-sochaczew.pl/pliki/1karmienie-piersia.pdf [dostęp: 05.08.2014r.]
2. Mrożek  Budzyń D., Kiełtyka A., Majewska R. Brak związku między szczepieniami skojarzoną szczepionką przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR)  a występowaniem autyzmu u dzieci – wyniki badania kliniczno – kontrolnego. Przegl Epidemiol 2009, 63:107-112.
3. http://www.gis.gov.pl/ckfinder/userfiles/files/EP/informacje%20dla%20podr%C3%B3%C5%BCuj%C4%85cych/PSO%202014.pdf (dostęp: 22.07.2014)
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego, http://www.ema.europa.eu/docs/pl_PL/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/000604/WC500030170.pdf [dostęp: 29.05 2014r.]
5. On-time Vaccine Receipt in the First Year Does Not Adversely Affect Neuropsychological Outcomes, Smith M and Woods C, Pediatrics. 2010; 125(6): 1134-41, http://pediatrics.aappublications.org/cgi/c ontent/abstract/125/6/1134
6. Increasing Exposure to Antibody-Stimulating Proteins and Polysaccharides in Vaccines Is Not Associated with Risk of Autism, DeStefano F., Price CS., Weintraub ES.  J Pediatr 2013;163:561-7, http://download.journals.elsevierhealth.com/pdfs/journals/0022-3476/PIIS0022347613001443.pdf
7. Klein N, et al., Pediatrics. 2011; 127(5), e1139-46, Evaluation of Immunization Rates and Safety Among Children With Inborn Errors of Metabolism, http://pediatrics.aappublications.org/content/127/5/e1139
8. Jak często występują niepożądane odczyny poszczepienne? http://szczepienia.pzh.gov.pl/pl_,faq.html?pytanie=320&p=7 [dostęp: 23.01.2014]
9. Co to są niepożądane odczyny poszczepienne? http://szczepienia.pzh.gov.pl/main.php?p=2&id=88&sz=1292 [dostęp: 23.01.2014]