Zacznijmy od przypomnienia czym jest HIV
HIV (ang. human immunodeficiency virus) to ludzki wirus upośledzenia odporności. Zakażenie wirusem HIV może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo, co bardzo utrudnia diagnozę, ale w tym czasie ciągle się namnaża i niszczy odporność zakażonej osoby, co może doprowadzić do rozwoju AIDS.
Jak to się zaczęło
Wirusa wyizolowano po raz pierwszy w 1981 r. w Stanach Zjednoczonych. Mimo nieustannych badań i ogromnych postępów w leczeniu choroby, poprawieniu komfortu życia osób zakażonych, nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie wirusa z organizmu. Do dziś nie mamy jeszcze szczepionki przeciw HIV. Musimy pamiętać, że nieleczony HIV wywołuje Aids, który jest chorobą śmiertelną.
Sytuacja epidemiologiczna w Polsce
Szacuje się, że w całej Polsce po trzydziestu latach od wykrycia pierwszego zakażenia z HIV żyje nawet 35 tysięcy osób, a blisko co druga nie wie, że może nieświadomie zakażać.
Z dużym prawdopodobieństwem można podejrzewać, że liczby te mogą być niedoszacowane.
Przez kilkadziesiąt lat trwania epidemii poznaliśmy wszystkie drogi przenoszenia zakażenia. Obecnie istnieje skuteczne leczenie zapobiegające rozwojowi AIDS, a mimo to nadal funkcjonuje wiele mitów towarzyszących temu tematowi. Powoduje to wiele obaw, wątpliwości w codziennych kontaktach z innymi ludźmi, może również prowadzić do stygmatyzowania osób zakażonych.
Dzięki regularnie przyjmowanym lekom osoby zakażone HIV mogą żyć podobnie długo, jak ludzie niezakażeni, mogą też prowadzić podobny tryb życia, pracować i mieć dzieci.
Warunek jest jeden – konieczne jest wykonanie testu i poznanie swojego statusu serologicznego.
W Polsce nie ma problemu z dostępem do leczenia. Każdy kto wymaga terapii antyretrowirusowej otrzymuje bezpłatne leki finansowane z budżetu Ministra Zdrowia. Codzienne przyjmowanie leków zapobiega wystąpieniu AIDS.
Jakie są drogi zakażenia:
Przez kontakty seksualne – udowodniono, że prezerwatywa znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia HIV. Kto zatem powinien wykonać test?
Test w kierunku HIV powinien wykonać każdy, kto kiedykolwiek miał kontakt seksualny przynajmniej z jedną osobą, która nie wykonała testu w kierunku HIV i nie wie czy jest zakażona czy nie, a kontakt odbył się bez prezerwatywy lub uległa ona uszkodzeniu Każda osoba która miała wielu partnerów/wiele partnerek seksualnych i podczas kontaktów seksualnych nie stosowała prezerwatyw (w tym podczas kontaktów oralnych).
Przez krew gdy zakażona krew dostanie się na skórę, która jest uszkodzona, na błonę śluzową np. do oka, nosa, jamy ustnej, na narządy płciowe lub zostanie wstrzyknięta podczas używania wspólnych
z innymi igieł i strzykawek.
Test powinna wykonać każda osoba która przyjmowała narkotyki w zastrzykach lub jakąkolwiek substancję (narkotyki, anaboliki) w iniekcjach i używała do tego sprzętu, z którego korzystały inne osoby. Ryzyko zakażenia HIV istnieje również u osób które wykonywały tatuaż lub piercing (kolczykowanie) przy użyciu niesterylnego sprzętu. Test powinna wykonać także osoba która miała kontakt z cudzą krwią, która znalazła się na uszkodzonej skórze lub błonach śluzowych,
Podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią z zakażonej HIV matki na jej dziecko – dlatego kobiety planujące ciążę lub będące w ciąży powinny wykonać test w kierunku HIV (ginekolog ma obowiązek zaproponować to badanie), test powinien zrobić też przyszły ojciec. Jeśli przyszli rodzice wiedzą o zakażeniu, mogą uchronić przed nim dziecko.
Nie ma ryzyka zakażenia HIV
w sytuacjach takich jak mieszkanie pod jednym dachem z osobą zakażoną HIV, przebywanie np. w kinie, na basenie…
Nie zakazimy się również korzystając ze wspólnych sztućców, talerzy czy szklanek. Bezpieczne jest korzystanie ze wspólnej łazienki czy toalety. Nie zakazimy się również przez kichnięcie czy pocałunek, bo ślina nie jest zakaźna.
Owady (np. komar) i zwierzęta nie przenoszą HIV. Nie zakazimy się więc gdy ugryzie nas owad.
Co ważne choć HIV jest groźny dla człowieka to ginie poza ludzki organizmem. Wirus jest wrażliwy na środki dezynfekujące z chlorem. Niszczy go również woda, mydło i wysokie temperatury.
Jak zmniejszyć ryzyko zakażenia ?
W codziennych kontaktach towarzyskich i zawodowych nie ma ryzyka przeniesienia HIV natomiast wchodząc w nowy związek warto wykonać test na HIV. To jedyny sposób by sprawdzić czy ktoś nie jest zakażony wirusem HIV.
Jest wiele miejsc gdzie można taki test wykonać bezpłatnie i anonimowo. Taką możliwość dają na przykład punkty konsultacyjno-diagnostyczne (PKD). Adresy tych punktów dostępne na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS: www.aids.gov.pl/pkd
A co w sytuacji narażenia na zakażenie HIV? W przypadku takich sytuacji jak zakłucie
igłą niewiadomego pochodzenia, gwałt lub inne zdarzenie ryzykowne mogące narazić na zakażenie, natychmiast należy zgłoś się do szpitala zakaźnego prowadzącego terapię antyretrowirusową. Lista takich szpitali wraz z całodobowymi telefonami znajduje się na stronie www.aids.gov.pl Im szybciej przyjmie się leki antyretrowirusowe (najlepiej w ciągu 2–3 godzin po zdarzeniu), tym większa szansa na uniknięcie zakażenia.
Źródło: materiały edukacyjne opracowane przez Krajowe Centrum ds. AIDS https://aids.gov.pl/
