Tarczyca, to niewielki, aczkolwiek bardzo ważny narząd, który odpowiada za wiele procesów w naszym organizmie. Swoim kształtem łudząco przypomina motyla, zlokalizowana jest w przedniej części szyi. Tarczyca odpowiada za wytwarzanie, przechowywanie i uwalnianie do krwiobiegu hormonów tarczycowych.
Hormony tarczycy to: tyroksyna (T4) oraz trijodotyronina (T3), które wpływają na:
- metabolizm,
- pracę narządów,
- rytm serca,
- stężenie cholesterolu,
- masę ciała,
- poziom energii,
- siłę mięśni,
- pamięć.
Głównym hormonem tarczycy jest tyroksyna, zwana T4, ponieważ zawiera cztery atomy jodu. T4 w warunkach fizjologicznych stanowi ok. 85% produkcji hormonalnej gruczołu. Tyroksyna we krwi krąży związana z białkami i pełni głównie funkcję prohormonu (związek, z którego, lub pod wpływem którego powstaje hormon). Usunięcie atomu jodu powoduje przekształcenie tyroksyny (T4) do trijodotyroniny (T3). Przemiana ta zachodzi głownie w wątrobie i nerkach, a także w mięśniach szkieletowych i innych narządach. W taki sposób powstaje ok. 80% trijodotyroniny. Hormony tarczycy kontrolują czynność większości tkanek, dlatego trudno jest przypisać im konkretne działanie. Dopiero ich niedobór, albo nadmiar na to pozwala.
Synteza i wydzielanie hormonów tarczycy pobudzana jest przez działanie innego hormonu, zlokalizowanego w przysadce mózgowej, zwanego hormonem stymulującym tarczycę – TSH (thyroid stimulating hormone). Niedobór TSH powoduje, że czynność hormonalna jest niewystarczająca do zaspokojenia zapotrzebowania ustroju, natomiast w przypadku nadmiaru TSH poziom hormonów tarczycy uwalnianych do krwiobiegu jest za wysoki. Działanie TSH podlega natomiast regulacji ze strony podwzgórza, które wytwarza tyreoliberynę – TRH. Pomiędzy podwzgórzem, przysadką i tarczycą występuje „ujemne sprzężenie zwrotne”, tzn. im więcej hormonów tarczycy zostaje wydzielonych przez gruczoł tarczycy, tym silniejsze staje się ich hamujące działanie na przysadkę – wywierane zarówno bezpośrednio, a także pośrednio poprzez hamowanie wydzielania TRH. Zmniejszenie wydzielania tyreoliberyny (TRH) zmniejsza pobudzenie komórek produkujących TSH.
Hormony T3 i T4 wiążą się z białkami osocza i właśnie w takiej formie stanowią zapas hormonów, co daje możliwość stałego i równomiernego dowozu do tkanek organizmu.
Niestety mogą wystąpić zaburzenia związane z ilością hormonów tarczycy, które skutkują pojawieniem się niedoczynności bądź nadczynności tarczycy. Objawy nadczynności i niedoczynności tarczycy są zwykle przeciwstawne.
NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY
To stan, w którym mamy nadmiar hormonów T3 i T4. Osoba, u której występuje nadczynność, wydziela bardzo dużo ciepła, przez co zużywa więcej energii, co w konsekwencji prowadzi do utraty masy ciała. Występuje także wzmożona potliwość, mogą także wystąpić biegunki. Dodatkowo u osób z nadczynnością tarczycy występuje wzmożone napięcie nerwowe, a nawet stany depresyjne. Nadmiar hormonów tarczycy wpływa także na przyspieszenie akcji serca i występowanie zaburzeń rytmu serca. Charakterystyczną cechą jest także ciągłe uczucie zmęczenia. U kobiet mogą także pojawić się zaburzenia miesiączkowania.
NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY
Natomiast przy niedoczynności tarczycy występuje niedobór hormonów tarczycowych. Chory ma stałe uczucie chłodu, jego skóra jest sucha, szorstka, blada lub o żółtawym zabarwieniu. Także włosy są suche i matowe, często obserwuje się ich wypadanie. Mogą pojawić się zaparcia, obrzęki twarzy, rąk a także nóg. Często mamy do czynienia także z drętwieniem rąk, czy tzw. zespołem cieśni nadgarstka. Niedoczynności towarzyszy także niedokrwistość (anemia) i zwolniony rytm serca. Charakterystyczną cechą jest także przybieranie na wadze spowodowane zwolnioną przemianą materii.
Niedoczynność tarczycy u kobiet jest główną przyczyną występowania cykli bezowulacyjnych oraz bezpłodności. Niedoczynność jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, może bowiem prowadzić do przedwczesnego porodu, odklejenia się łożyska, wad wrodzonych u płodu czy samoistnego poronienia.
Tak jak w przypadku innych chorób, tak i przy schorzeniach tarczycy ważny jest czas! Im wcześniej choroba zostanie zdiagnozowana, tym większe mamy szanse na jej skuteczne leczenie. Często już wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych pomaga w postawieniu prawidłowej diagnozy. Z kolejnego artykułu dowiedzą się Państwo więcej na temat badań jakie zaleca się w przypadku podejrzenia występowania choroby tarczycy.
Zachęcamy do śledzenia naszego portalu 5 kroków do zdrowia!
Źródło:
Czyżyk A., Łącka K., Leczenie nadczynności tarczycy [w]: Farmacja współczesna. 2008; 1: 69 – 78
Borowiak E., Ponichtera A., Choroby tarczycy jako poważny problem medyczny w Polsce [w]:Problemy pielęgniarstwa. 2008; Tom 16 (1-2):192-198.
Jarząb B., Lewiński A., Płaczkiewicz-Jankowska E., Choroby tarczycy [w]: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013
Źródło ilustracji: pl.123rf.com
