O suplementach diety mówi się dużo. Szczególnie w reklamach. A czym one tak naprawdę są, czy każdy powinien je przyjmować, czy są bezpieczne? Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedzi w dalszej części artykułu.
Czym są suplementy diety
Suplementem diety nazywamy środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie zwyczajowej diety, opartej na tradycyjnych produktach spożywczych, stanowią skoncentrowane źródło witamin, minerałów i innych składników odżywczych o działaniu fizjologicznym.
Prawidłowa i zróżnicowana dieta, powinna pokryć zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak w wielu przypadkach, zasady prawidłowego żywienia nie są powszechnie stosowane, co w konsekwencji prowadzi do powstania niedoborów pokarmowych. Stosowanie suplementów ma na celu wzmocnienie stanu zdrowia oraz uzupełnienie braków, aby utrzymać w organizmie homeostazę (stan równowagi).
Należy pamiętać, że suplementy nie są produktami posiadającymi właściwości lecznicze, w związku z czym nie można im przypisywać zdolności zapobiegania chorobom lub ich leczenia. Produkty te, mogą co najwyżej obniżyć ryzyko pojawienia się niektórych chorób.
Suplementy dostępne są w formie:
-
kapsułek,
-
tabletek,
-
drażetek,
-
saszetek z proszkiem,
-
ampułek z płynem,
-
butelek z kroplomierzem,
-
w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego (Dz. U. 2010r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.).
Fakty dotyczące suplementów w świetle aktualnych danych
-
Obecnie w Polsce, najlepiej sprzedającymi się suplementami są preparaty z magnezem, probiotyki, preparaty wzmacniające kości, mięśnie i stawy, preparaty wspomagające odchudzanie oraz suplementy poprawiające stan skóry, włosów i paznokci.
-
Suplementy diety nie są przeznaczone dla wszystkich. Powinny być stosowane przez osoby, u których zapotrzebowanie na dane elementy jest zwiększone ( np. kobiety w ciąży, niektórzy seniorzy), lub u których występują potwierdzone badaniami diagnostycznymi niedobory, i tylko po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem, bądź farmaceutą zwłaszcza, gdy równocześnie stosowane są leki.
-
Wg Prof. Zbigniewa Fijałka – dyrektora Narodowego Instytutu Leków (NIL), jedną z najbardziej niebezpiecznych grup suplementów, stanowią preparaty wspomagające odchudzanie. Zawarty w nich związek – sibutramina, to substancja psychoaktywna, która ze względu na udowodnioną szkodliwość została wycofana z użycia w lecznictwie.
-
Związki zawarte w suplementach wspomagające odchudzanie, posiadają silne właściwości przeczyszczające, co może powodować odwodnienie organizmu.
-
Z kolei, w bardzo często reklamowanych środkach na potencję używa się substancji, takich samych jak w viagrze. Jest to niezgodne z prawem, gdyż zadaniem suplementów jest ewentualne uzupełnianie niedoborów a nie efekt terapeutyczny.
Suplementy diety w liczbach
-
Szacunkowa wartość sprzedanych suplementów diety w 2014 r. w Polsce to 3,5 mld zł
-
Główny Inspektorat Sanitarny przeprowadził kontrolę, na której zlecenie Narodowy Instytut Leków zbada 140 próbek dostępnych w sprzedaży suplementów diety.
-
Inspekcja Sanitarna miała zastrzeżenia do 6% sprawdzonych suplementów. Głównym z nich, była obecność aktywnych substancji farmaceutycznych. Niestety taka sytuacja może realnie zagrażać zdrowiu i życiu osób je kupujących.
-
W drugim półroczu 2014 r. Polacy wydali łączną kwotę 1,4 mld zł na zakup suplementów
-
Powyższa kwota była wyższa aż o 236 mln zł w stosunku do tego samego okresu dwa lata temu.
-
Suplementy diety zażywa 20-75% dorosłych Polaków.
-
Wzrost liczby suplementów na rynku wynika z faktu łatwiejszej ich rejestracji przez koncerny farmaceutyczne niż produktów leczniczych.
-
Suplementy traktowane są jako środki spożywcze, zatem dopuszczenie ich do sprzedaży nie jest obwarowane tak restrykcyjnymi przepisami jak np. leków czy szczepionek.
-
Na przełomie 2013–2014 przebadano 570 próbek środków na potencje na trenie krajów UE. Suplementy te były dostępne w sprzedaży w 20 krajach. W 49% próbek wykryto związki, których obecność w produkcie nie była w żaden sposób deklarowana przez producenta
-
Innym przykładem świadczącym o nieuczciwości firm zajmujących się produkcją suplementów jest kontrola sprzed 2 lat doustnych środków na odchudzanie. Przebadano tabletki dostępne w sprzedaży zarówno w sklepie jak i Internecie w 23 krajach UE. W 48% próbek z 370 przebadanych wykryto związki, o których zwartości w produkcie nie było informacji.
-
Jak wynika z badań Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia 30% dzieci do 3 roku życia podawano witaminy i minerały w postaci suplementów diety. Jak podaje Instytut Matki i Dziecka suplementacja powinna dotyczyć tylko witaminy D oraz wapnia. W uzasadnionych przypadkach dodatkowo podaje się witaminy i minerały na zlecenie lekarza.
-
duński badacz Goran Bjelakovic poddał analizie stan zdrowia 230 tys. osób które używały związków likwidujących wolne rodniki takich jak: wit. A, E, C, selen, beta-karoten. Wykrył iż związki te niszcząc naturalne mechanizmy obronne powodują 16 % wzrost ryzyka przedwczesnej śmierci.
Co na temat suplementów mówi Instytut Żywności i Żywienia?
Dyrektor Instytut Żywności i Żywienia ostrzega: „Osoby zażywające suplementy diety na własną rękę, zwłaszcza te, które łykają ich wiele, mogą być narażone na wzrost ryzyka wystąpienia zawału, udaru lub nowotworów złośliwych. Poza tym, osoby przyjmujące jednocześnie suplementy i leki narażają się na niebezpieczne interakcje, mogące prowadzić do spadku ciśnienia krwi, arytmii serca albo zaburzeń wchłaniania leków, np. antybiotyków. Zamiast sobie pomóc, przez niewłaściwe używanie suplementów można więc sobie zaszkodzić i istotnie zwiększyć ryzyko wielu chorób
Jak bezpiecznie stosować suplementy – poradnik
-
Suplementy diety nie zastąpią prawidłowej, zbilansowanej diety, stanowią jedynie jej uzupełnienie.
-
Jednoczesne przyjmowanie suplementów diety i leków przepisanych przez lekarza, bądź zakupionych bez recepty, może skutkować pojawieniem się wielu działań niepożądanych (nawet zagrażających życiu).
-
Równoległe przyjmowanie leków i suplementów diety, może zmieniać działanie leków.
-
Decyzja o stosowaniu suplementów powinna być podjęta po ówczesnej konsultacji z lekarzem, a także po wykonaniu badań diagnostycznych, na podstawie których można stwierdzić rzeczywiście występujące niedobory, wymagające suplementacji.
-
Należy pamiętać, że zarówno niedobór jak i nadmiar witamin czy też innych składników odżywczych może być szkodliwy dla organizmu, dlatego należy zachować rozwagę i świadomie podjąć decyzję o przyjmowaniu suplementów diety.
-
Należy pamiętać, że kupując suplementy w innych miejscach niż apteka, nie mamy możliwości zasięgnięcia opinii/rady farmaceuty.
Podsumowanie
Ryzyko zdrowotne związane z nieodpowiedzialnym spożywaniem suplementów diety powinno budzić naszą czujność zawsze wtedy, gdy sięgamy po tego typu środki żywnościowe. Decyzję o zażywaniu suplementu diety, należy skonsultować z lekarzem, który zdecyduje czy są nam one niezbędne, na podstawie wyników badań. Warto pamiętać, że suplementy diety mogą wchodzić w reakcje z lekami, i tym samym stanowić zagrożenie dla naszego zdrowia.
Naukowcy zalecają zachowanie bezpieczeństwa stosowania suplementów diety. Istnieją badania, które potwierdzają, że zażywanie różnych suplementów nie powoduje np. obniżenia ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe. Jak podaje profesor Mirosław Jarosz efekt suplementacji jest uzależniony od wielkości dawki. Profesor zaznacza iż niedobór oraz nadmiar mikro i makroelementów może być niebezpieczny dla organizmu. Warto zatem pamiętać o potencjalnym ryzyku wynikającym ze spożywania suplementów diety.
Dawki witamin i składników mineralnych dostępne w suplementach diety mogą przekraczać zalecane lub nawet lecznicze. Aktualne dane naukowe nie pozwalają na określenie najwyższych bezpiecznych dla zdrowia oraz, dopuszczalnych ilości (UL – Upper Level) dla wszystkich witamin i składników.
Źródła:
-
http://www.gis.gov.pl/dep/?dep=14&id=27 (dostęp: 21.11.2014 r.)
-
http://www.krsio.org.pl/site/7 (dostęp: 24.11.2014 r.)
-
http://www.mp.pl/kurier/109807 (dostęp: 24.11.2014)
-
http://dieta.mp.pl/aktualnosci/show.html?id=98667 (dostęp: 21.11.2014 r.)
-
http://wyborcza.pl/1,91446,16915486,_Dziennik_Gazeta_Prawna___Zasmakowalismy_w_suplementach.html (dostęp: 21.11.2014 r.)
-
Bojarowicz H., Dźwigulska P., Suplementy diety. Część I. Suplementy diety a leki – porównanie wymagań prawnych. [dok. elekt. http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2012/hyg-2012-4-427.pdf; dostęp: 03.12.2014]
-
http://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/833477,polacy-zasmakowali-w-suplementach-a-te-zawieraja-pochodne-amfetaminy-i-srodki-przeczyszczajace.html (dostęp: 04.12.2014).
-
http://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/IZiZ-Polacy-naduzywaja-suplementow-diety,146117,6.html
