Jak wskazują badania, z roku na rok coraz większa liczba Polaków sięga podczas codziennych zakupów po produkty ekologiczne. Sklepowe półki kuszą napisami bio i eko, a atrakcyjne opakowania przywołują na myśl domowe przetwory rodem ze spiżarni naszej babci. Czy ekologiczne rzeczywiście oznacza lepsze? Czy wyższa cena oznacza lepszą jakość? Jak rozpoznać żywność ekologiczną? Oto krótkie podsumowanie faktów na temat żywności ekologicznej, o których każdy świadomy konsument wiedzieć powinien.
Żywność ekologiczna vs. żywność konwencjonalna
Na pierwszy rzut oka żywność ekologiczną od żywności konwencjonalnej różni przede wszystkim jedna zasadnicza różnica – cena. Produkty z gospodarstw ekologicznych są z reguły o około 20-30% droższe. Czy są one warte swojej ceny? Za co płacimy sięgając po biożywność?
Rolnictwo konwencjonalne nastawione jest na maksymalizację zysków, co osiągane jest poprzez dążenie do jak największych zbiorów i ograniczanie nakładów na robociznę. Aby maksymalnie wykorzystać zdolności produkcyjne roślin i zwierząt, stosowane są syntetyczne środki ochrony roślin, nawozy sztuczne oraz specjalnie modyfikowane pasze. Taki wymiar rolnictwa daleki jest od tradycyjnych metod produkowania żywności znanych nam głównie z opowieści starszych członków rodziny. W kontrze do tego sposobu gospodarowania stoi rolnictwo ekologiczne, którego główną ideą jest produkcja żywności w oparciu o racjonalne korzystanie ze środowiska naturalnego. W gospodarstwach ekologicznych użycie chemikaliów jest ściśle kontrolowane i ograniczone do niezbędnego minimum. Dzięki temu produkty rolne zawierają znacząco mniej azotanów, pozostałości pestycydów, metali ciężkich i węglowodorów aromatycznych, które mogą wywoływać alergie, obniżać odporność i przyczyniać się do wystąpienia poważnych chorób cywilizacyjnych. To niezwykle ważne, ponieważ jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia około 70-80% metali ciężkich, pestycydów, herbicydów dostających się do naszego organizmu pochodzi właśnie z produkowanej na masową skalę żywności.
Przeciętny konsument spożywa średnio aż 2.5 kg związków chemii rolnej i spożywczej rocznie.
Co jeszcze przemawia na korzyść biożywności? Jak wskazują badania, żywność ekologiczna zawiera więcej witamin i składników mineralnych niż konwencjonalne płody rolne. Dotyczy to głównie witaminy C, witamin z grupy B, żelaza, magnezu, fosforu, potasu oraz wapnia. Produkty z gospodarstw ekologicznych są również smaczniejsze i bardziej aromatyczne, co może być spowodowane wyższą zawartością cukru. W porównaniu do żywności konwencjonalnej, w produktach ekologicznych mniejsza jest zawartość białka, jednak kiedy przyjrzymy się zawartości podstawowych aminokwasów, okazuje się, że jest ono lepszej jakości. A co z przechowywaniem produktów ekologicznych? Otóż ekologiczne płody rolne dzięki mniejszej zawartości wody i ograniczonej aktywności enzymów w trakcie przechowywania trudniej się psują.
Rynek żywności ekologicznej
Czy wiesz, że w ciągu dekady, pomiędzy 1999 a 2011 rokiem wartość rynku żywności ekologicznej na świecie wzrosła trzykrotnie? Najprężniej, co nie powinno nikogo dziwić, sektor ten rozwija się rozwiniętych krajach Ameryki Północnej oraz Europy. W samej tylko Unii Europejskiej w 2011 roku wartość rynku produktów ekologicznych wyceniono na 20,4 mld euro. Skąd ten dynamiczny rozwój? Przede wszystkim wraz ze wzrostem świadomości społecznej i dobrobytu ludzie zaczynają analizować dogłębniej to co wrzucają do koszyka. Bardziej niż cena liczy się dla nich jakość i wartości prozdrowotne spożywanej żywności.
Mimo, że w Polsce wciąż jeszcze żywność ekologiczna nie jest aż tak popularna jak w krajach Europy Zachodniej, instytucje zajmujące się badaniami rynku podkreślają dynamiczny wzrost tego sektora. Świadczyć może o tym fakt, że w ciągu zaledwie jednego dziesięciolecia – pomiędzy 2003 a 2012 rokiem, liczba certyfikowanych przetwórni ekologicznych wzrosła aż czternastokrotnie. Statystyki pokazują, że Polacy najchętniej sięgają po ekologiczne produkty zbożowe, nasiona, soki, przetwory warzywne, a także świeże owoce i warzywa.
Kontrola nad produktami ekologicznymi
Wszyscy producenci żywności w Unii Europejskiej, którzy starają się, lub już otrzymali certyfikat zaświadczający o ekologicznym pochodzeniu produktu, spełniać muszą rygorystyczne normy. Nad przestrzeganiem w Polsce tychże wymagań czuwają Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS). Podległe im jednostki certyfikujące regularnie sprawdzają gospodarstwa ekologiczne pod względem prowadzonej dokumentacji oraz kontrolują wszelkie obiekty gospodarcze, które są wykorzystywane w procesie produkcji żywności, np. łąki, budynki, magazyny, urządzenia. W Polsce taką kontrolą objęte jest ponad 23 tysiące gospodarstw ekologicznych.
O czym należy pamiętać sięgając po produkty ekologiczne?
Jak już wspomnieliśmy, żywność ekologiczna podlega certyfikacji. Oznacza to, że każdy produkt, spełniający rygorystyczne normy otrzymuje informujący o tym certyfikat. Najpowszechniejszym odznaczeniem, informującym że żywność została wyprodukowana zgodnie z unijnym rozporządzeniem w sprawie rolnictwa ekologicznego, jest tak zwany Euro-liść. Logo to potwierdza, że co najmniej 95% składników znajdujących się w danym produkcie pochodzi z rolnictwa ekologicznego. Sięgając po taki produkt mamy też pewność, że został on wyprodukowany na terenie Unii Europejskiej.
Sięgając po produkty z tym znakiem zwróć uwagę, czy obok charakterystycznego listka znajduje się numer kodowy, który pozwala zidentyfikować kraj, w którym przeprowadzana była ostatnia kontrola przetwórstwa, instytucję, która ją przeprowadzała oraz specyficzne dla każdego kraju oznaczenie rolnictwa ekologicznego. Dzięki temu oznaczeniu masz pewność, że żywność, która ląduje na twoim talerzu pochodzi ze sprawdzonego źródła i spełnia rygorystyczne normy.
Podsumowanie
Co zyskujemy sięgając po żywność ekologiczną? Przede wszystkim świadomość, że kupione przez nas płody rolne zostały wyprodukowane z troską o środowisko naturalne i przy zachowaniu rygorystycznych norm jakości. Pewność tą możemy mieć jednak tylko wtedy, kiedy wybieramy produkty, które przeszły proces certyfikacji potwierdzony właściwym oznaczeniem takim jak na przykład Euro-liść. Nie dajmy się zwieść producentom, którzy wykorzystując modę na ekologię zachwalają swoje wyroby jako „zdrowe”, „ekologiczne” czy „naturalne” nie potwierdzając tych właściwości stosownym zaświadczeniem wydanym przez upoważnioną do tego jednostkę certyfikującą.
Bibliografia:
Euro leaf, http://euroleaf.org/
Elżbieta Dryjańska, Walory żywności pozyskiwanej z produkcji ekologicznej, http://www.wodr.poznan.pl/ubezpieczenia-rolnicze/item/4856-wnioski-o-przyznanie-dop%C5%82at-obszarowych-do-15-czerwca?tmpl=component&print=1
Kwasek M., Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym. 21, Żywność ekologiczna − regulacje prawne, system kontroli i certyfikacji, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 2013
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Kontrola i certyfikacja, http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-ekologiczne/Kontrola-i-certyfikacja
Miśniakiewicz M., Ptasińska J., Przeobrażenia na rynku żywności ekologicznej w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie nr 834, 2009
Miśniakiewicz M.,Suwała G., Żywność ekologiczna w świadomości Polaków, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie nr 705, 2006
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji, Rolnictwo Ekologiczne, http://www.pcbc.gov.pl/pl/cw-rolnictwo-ekologiczne
Żywność ekologiczna, http://www.aktywniepozdrowie.pl/zywnosc-ekologiczna
Źródła ilustracji: http://euroleaf.org/, http://pl.123rf.com/
