Co powinniśmy wiedzieć o kleszczach?

Lato to czas, kiedy więcej czasu spędzamy na świeżym powietrzu. Korzystając z ciepłych dni, całymi rodzinami wybieramy się na wycieczki rowerowe, chodzimy na spacery i organizujemy sobie różne formy aktywnego wypoczynku. Nie zapominajmy jednak, że w lesie czy na łące czyhać mogą na nas zagrożenia, które niekiedy trudno dostrzec na pierwszy rzut oka. Jednym z nich jest spotkanie z kleszczem.

Podstępny kleszcz

Na świecie występuje ponad 850 gatunków tych pajęczaków. W Polsce najczęściej spotkać można trzy najniebezpieczniejsze typy. Kleszcze, aby przeżyć potrzebują krwi, dlatego najczęściej żerują na zwierzętach i ludziach. Wykorzystując swój niewielki rozmiar i zwinność, atakują niepostrzeżenie. Są jednocześnie ogromnym zagrożeniem dla człowieka, gdyż stanowią nośnik wielu bakterii i wirusów. Pierwszych okazów możemy spodziewać się już w marcu, gdy temperatura zaczyna osiągać 10°C i więcej. Dorosłe osobniki żerują nawet do końca listopada. Miejsca, w których najczęściej możemy się ich spodziewać to: obrzeża lasu, polany, pobocza ścieżek, obszary pod drzewami. Zazwyczaj atakują w ciągu dnia, ok. 8:00 rano i po południu.

Kleszcze są bardzo odporne i wytrzymałe. Potrafią przeżyć nawet do 6 lat bez żerowania. Są świetnymi tropicielami, potrafią odnaleźć swoją ofiarę z odległości 20 metrów. Wyczuwają temperaturę ciała, zapach skóry i potu, a także wydychany dwutlenek węgla. Gdy kleszcz znajdzie się już na skórze żywiciela, nie atakuje od razu. Szuka odpowiedniego miejsca gdzie skóra jest jak najcieńsza, aby ułatwić sobie dostanie się do pokarmu. Wkłucie się kleszcza nie powoduje bólu, ponieważ równocześnie wprowadza on wydzielinę, która w swoim działaniu jest znieczulająca. Kleszcz jest w stanie wypić do 2 ml krwi i żerować nawet do 7 dni.

Co robić w przypadku ukąszenia kleszcza?

W przypadku znalezienia kleszcza na ciele, należy niezwłocznie go usunąć, najlepiej przy użyciu pęsety lub przystosowanych do tego celu przyrządów. Pod żadnym pozorem nie usuwajmy go gołą ręką! Kleszcza wyciągamy zdecydowanym prostym ruchem, nie kręcąc. Należy zachować jednocześnie szczególną ostrożność, tak aby nie uszkodzić insekta. Jeżeli usunięcie kleszcza jest niemożliwe w domowych warunkach, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Pamiętajmy, by ranę po kleszczu odpowiednio zdezynfekować. Niezwykle ważne jest, aby przez kilka tygodni po kontakcie z kleszczem obserwować miejsce ugryzienia. Jeżeli zaobserwujesz, że wokół rany tworzy się rumień, obrzęk czy wysypka lub też wystąpią u ciebie objawy grypopodobne, niezwłocznie zgłoś się do lekarza.

Warte podkreślenia jest również to, że wiele osób, które zostały ukąszone przez kleszcza, oddaje go do badania w celu sprawdzenia czy jest on nosicielem patogenów wywołujących choroby m.in. boreliozę. Jak się jednak okazuje, oddanie kleszcza do badania i potwierdzenie, że jest on zakażony nie jest jednoznaczne z tym, że zachorujemy na boreliozę. Co więcej, nie wszystkie badania diagnostyczne stosowane w diagnostyce nosicielstwa kleszczy dają 100% pewność, co do tego czy kleszcz jest zakażony czy też nie. Ciekawskich odsyłamy do artykułu, w którym dr hab. n. med. Ernest Kuchar powołuje się na liczne badania, wskazując, że badanie kleszczy nie zawsze pozwala na wiarygodną ocenę zagrożenia zakażenia boreliozą.

Link: http://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.19.1.26.

Czym grozi ukąszenie przez kleszcza?

Jak dowodzą badania, około 15 % kleszczy jest zakażonych krętkami boreliozy i wirusem kleszczowego zapalenia mózgu. Spotkanie z insektem, będącym nosicielem którejkolwiek z tych chorób może się skończyć dla nas bardzo groźnie. Dlatego też tak ważna jest profilaktyka, zachowanie środków ostrożności i uważne sprawdzanie całego ciała po każdej wycieczce w teren.

Jak wskazują statystyki, w Polsce na kleszczowe zapalenie mózgu choruje 250 osób rocznie. Są to głównie mężczyźni w wieku 15-50 lat. Kleszczowe zapalenie mózgu objawia się podobnie jak początki przeziębienia i grypy. Objawy pojawiają się około dwóch tygodni od zakażenia i trwają do 7 dni, po tym czasie mogą ustąpić, bądź też rozwinąć się w kierunku zapalenia mózgu u dorosłych lub zapalenia opon mózgowo rdzeniowych u dzieci. Pojawić się wtedy mogą poważniejsze objawy takie jak: wymioty, bóle głowy, zaburzenia świadomości, drgawki, niedowłady, utrata przytomności, śpiączka, a w niektórych przypadkach może dojść nawet do zgonu. Leczenie ma miejsce w szpitalu i jest długotrwałym procesem. Terapia ma charakter objawowy. W ramach profilaktyki dostępna jest szczepionka o wysokiej skuteczności. Najlepiej jednak pomyśleć o niej już zimą i wczesną wiosną, kiedy ryzyko ukąszenia przez kleszcza jest najmniejsze. Więcej informacji na temat Kleszczowego Zapalenia Mózgu i dostępnej szczepionki znaleźć można na stronie kampanii „Kleszczowe Zapalenie Mózgu. Szczepimy! Zapobiegamy!”

Najczęstszym powikłaniem po ukąszeniu kleszcza jest borelioza. Niestety jej rozpoznanie nie jest proste ze względu na niespecyficzność objawów. Zdarza się, że przez kilka miesięcy, a nawet lat, od momentu zakażenia chory nie jest świadomy obecności choroby. Najbardziej charakterystycznym symptomem boreliozy jest rumień, pojawiający się w miejscu ukąszenia. Objaw ten nie występuje jednak w 100% przypadków, co stanowi dodatkowy kłopot przy diagnozowaniu boreliozy. Wraz z upływem czasu pojawiać się mogą kolejne symptomy choroby, takie jak: bóle, zapalenia dotyczące głównie mięśni i stawów. Długo nieleczona choroba może prowadzić do poważnych uszkodzeń układu nerwowego. Choroba w zaawansowanym stadium zajmuje cały organizm, zaburzając jego funkcjonowanie. Wystąpić mogą zaburzenia pamięci, zaburzenia psychiczne, niedowłady kończyn czy chroniczne zmęczenie. Leczenie opiera się na antybiotykoterapii. Wcześniejsze rozpoznanie choroby i niezwłoczne podjęcie leczenia daje zadowalające rezultaty. Proces leczenia trwa od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy, jednak nie daje on całkowitej gwarancji pozbycia się boreliozy z organizmu. Niestety nie wynaleziono dotychczas szczepionki przeciwko boreliozie, dlatego warto zapoznać się z innymi możliwościami ochrony.

Jak się chronić przed kleszczami?

Najprościej jest unikać miejsc, w których możemy się spodziewać obecności tych pajęczaków, jednak w życiu codziennym nie jest to możliwe. Możemy jednak planując wyprawę na łono natury unikać miejsc, gdzie trawa jest bardzo wysoka, a także zarośniętych leśnych zagajników. Skutecznym sposobem na ochronę przed kleszczami jest też noszenie odpowiedniej odzieży zabezpieczającej. W sklepach i aptekach dostępne są także środki odstraszające kleszcze. Pamiętajmy, aby po każdym bliższym kontakcie z naturą dokładnie obejrzeć swoje ciało, głównie za uszami, na nogach, rękach, w okolicach głowy i pachwin. Zajmie nam to zaledwie chwilę, a może nas uchronić przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Wycieczki za miasto i spacery po lesie są świetną formą spędzania wolnego czasu. Korzystajmy z nich więc jak najczęściej, pamiętając o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Nie chcemy przecież wrócić z przyjemnego spaceru z niechcianym towarzyszem.

Źródła:

Kleszczowe Zapalenie Mózgu. Szczepimy! Zapobiegamy!, http://szczepkleszcz.pl/

Kleszcze – jak się przed nimi bronić?, http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-pasozytnicze/kleszcze-jak-sie-przed-nimi-bronic_36105.html

Kleszczowe Zapalenie Mózgu: objawy i leczenie, powikłania, http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-nerwowy/kleszczowe-zapalenie-mozgu-objawy-leczenie-powiklania_37303.html

Źródło ilustracji: http://pl.123rf.com/