Jak to się stało ze ciepłolubne cytrusy takie jak mandarynki w Polsce kojarzymy z okresem zimowo świątecznym? Co to są tangerynki, a co to albedo? Czy warto jeść mandarynki i skąd tak właściwie pochodzi ich nazwa?
Mandarynki (Citrus reticulata Blanco) to rodzaj owoców cytrusowych, należących do rodziny rutowatych (Rutaceae). Mandarynka jest rośliną wieloletnią, wiecznie zieloną, wielkości krzewu lub małego drzewa. Mandarynki pochodzą prawdopodobnie z Azji Południowej. Obecnie są uprawiane
w wielu miejscach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym, największe plantacje mandarynek możemy znaleźć w okolicach Japonii, Brazylii, oraz basenu Morza Śródziemnego – Włoszech, Grecji oraz Hiszpanii. Do Europy trafiła dopiero w XIX w., swoją nazwę zawdzięcza prawdopodobnie wyspie Mauritius nazywaną niegdyś Mandarą lub bardziej legendarne pochodzenie od mandarynów chińskich urzędników, których historia sięga 1000 lat.
Najważniejszy dla nas owoc mandarynki jest okrągły o średnicy ok 6-7 cm, okryty dość cienką pomarańczową okrywą nazywaną w przypadku cytrusów flawedo, która skrywa soczysty i aromatyczny miąższ. Wypełniony jest pęcherzykami z sokiem, miąższ jest podzielony na segmenty intensywnie oplecione i połączone przez białą nitkowatą strukturę – albedo. Owoce właściwej mandarynki zawierają dożo pestek i dlatego są dziś zastępowane w handlu przez inne odmiany takie jak:
- klementynka – mieszaniec z pomarańczą gorzką. Daje owoce o bardzo smacznym, aromatycznym miąższu w kolorze ciemnopomarańczowym lub czerwonym.
- tangelo – mieszaniec z grejpfrutem. Owoce bardzo słodkie i soczyste z gorzkim posmakiem.
- tangerynka – pokryta luźno cienką skórką. Zawiera sporo pestek i ma czerwony miąższ.
W smaku jest lekko cierpka. - satsuma – w ogóle nie posiada pestek. Występuje w ponad 100 odmianach różniących się od siebie czasem dojrzewania, kształtem oraz aromatem. Jest uprawiana w chłodniejszym klimacie niż tropikalny.
Mandarynki mogą kojarzą się nam z okresem świąteczno-zimowym z co najmniej dwóch powodów: po pierwsze zbiory mandarynek rozpoczynają się w listopadzie co za tym idzie docierają do nas
z ciepłych krajów w okresie jesienno-zimowym. Kolejnym powodem mogą być wspomnienia osób wychowanych w PRL kiedy to mandarynki lub pomarańcze będące towarem ekskluzywnym, stawały się w tym okresie odrobinę bardziej dostępne. Co ciekawe podobnym sentymentem mandarynki są darzone również przez Włochów.
Mandarynki jemy z wielu powodów, ale głównie dlatego, że są pyszne i zdrowe. 😊 Mandarynki są nisko kaloryczne 53 kcal w 100 g czyli ok 30 kcal w przeciętnym owocu. Mandarynki wyróżnia wysoka zawartość witaminy A, ok 681 IU/100 g, wśród cytrusów więcej możemy jej znaleźć tylko
w pomarańczach. Owoce te zawierają także witaminę C, zjedzenie zaledwie 4 owoców zaspakaja dzienne zapotrzebowanie na tą cenną witaminę.
Mandarynki są również źródłem mikroelementów takich jak wapń, fosfor i potas, których największa kondensacja występuje w albedo, które samo w sobie jest źródłem błonnika.
Specyficznymi bioaktywnymi związkami charakterystycznymi dla mandarynek są nabiletyna oraz salvestrol Q40. Pierwszy z nich to flawonoid, który może być naszym sprzymierzeńcem w walce
z chorobami serca i cukrzycą ze względu na jego wpływ na gospodarkę tłuszczy, może wpłynąć na zmniejszenie odkładania nadmiernych ilości tłuszczy w wątrobie. Warto wiedzieć, że substancja ta (nabiletyna) występuje przede wszystkim w skórce mandarynek. Z kolei drugi związek to rodzaj fitoaleksyny, czyli substancji używanej przez rośliny do odstraszania szkodników. Związek ten posiada zdolności przekształcania się we wnętrzu komórek nowotworowych m.in. tych odpowiedzialnych za raka wątroby w toksyczną substancję doprowadzając do ich rozkładu, nie naruszając przy tym komórek zdrowych.
Mandarynki to jedne z najlepszych przekąsek, smaczne, niskokaloryczne, a słodkie, o stosunkowo niskim indeksie glikemicznym (30). Dostarczają naszemu organizmowi związki bioaktywne
i błonnik. Ponadto wykorzystywane są do produkcji olejku eterycznego wykorzystywanego przez przemysł spożywczy jak i kosmetyczny.
Warto również pamiętać, że są to owoce egzotyczne, które zanim znajdą się w naszych domach przebędą długą drogę podczas której często zabezpieczane są specjalnymi środkami, dlatego pamiętajmy, aby zawsze myć mandarynki przed obraniem!
Jedzmy mandarynki nie tylko od święta 😊
Źródło:
http://www.cytrusy.net.pl/printview.php?t=493&start=0
https://wiadomosci.onet.pl/warszawa/skad-wziely-sie-pomarancze-pod-choinka-czyli-o-swietach-bozego-narodzenia-w-prl-u/rw77lgr
Siutaj, W. “Mandarynki-najpopularniejsze owoce cytrusowe.” Sad Nowoczesny 33.03 (2005).
www.freepik.com
